Bollenkennis is Bollenliefde | tuinjournaal 1997
De locatie is even origineel als de geïnterviewde. Bollenkenner Rita van der Zalm nodigde ons uit om de laatste dag in het bollenparadijs ‘de Keukenhof‘ mee te vieren en voordat de hekken écht dichtgaan te praten over haar grote passie: De bol.
Tijdens onze wandeling wijst Rita van der Zalm ineens op een wilde groep narcissen boven op een heuvel in de verwilderde tuin. “Hoe kunnen ze die nou zo hoog zetten? Die staan veel te droog! Er is weinig eerbied voor de bol, er wordt slecht naar geluisterd”. Meer waardering is er voor de Eremurus, de woestijnkaars die uit Azië komt en droogte gewend is. Het bovenstaande maakt meteen duidelijk dat Rita van der Zalm haar kwekershart aan de bol verpand heeft. Trouwe lezers van Onze Eigen Tuin krijgen al 14 jaar aanwijzingen en tips van haar hand over de bollen, en dan speciaal ‘bijzondere bolgewassen’.
Een selectie van deze artikelen is gebundeld in ‘Bloembollen, een liefde voor het leven’, een boek waarin, als we Romke van de Kaa mogen citeren, ‘ze verteld op nuchtere toon over haar ervaringen met bollen. Haar boek is als een goed gesprek aan de keukentafel’. In het boek veel informatie over bollen, hun sterke en zwakke punten, hun maatvoering en wat zeer belangrijk is: waar schaf je ze aan. Maar ook: wat lijkt er veel op, is het makkelijker te houden en goedkoper. Een vakvrouw aan het woord!
De kennis is van grootvader via vader op haar overgegaan. Stammend uit een Haags kwekersgeslacht – vaste planten en ook bollen – was zij graag kweker geworden, maar het behoudende kwekersmilieu van die tijd hield haar tegen. Gelukkig treft zij op haar levenspad een ‘bollenman’, met wie zij nu samen een kwekerij runt. Ze krijgt nu de ruimte zich te ontwikkelen op het terrein van de bijzondere bollen, die nog niet zo hoog in aanzien zijn. De ‘tulpenadel’ drukt nog zijn stempel op het dorp. Met de kennis ontwikkelt zich ook de liefde. ‘Alles moet je geven om goed te zijn. Het hele dagelijkse leven is er op ingesteld, je gaat niet naar een verjaardag als er nog ‘ziek gezocht’ moet worden en met bevallen schiet je op want de veiling wacht! De bol bepaalt. Je bent er toch altijd mee bezig, wegen en knijpen’.
Fotografie: Peter Schut
Een bol moet lekker aanvoelen, massief en rond. Dat doe je met je ogen dicht. Het zijn ronde en vrouwelijke vormen. Net als de duinen waar ik op uitkijk. Als ze scherp en puntig zijn dan zou ik ze afvlakken. Nu zijn ze rond en kan je erover aaien, net als de beelden van Barbara Hepworth. Contact met dingen. Ik loop ook graag op blote voeten en voel de grond tussen mijn tenen. Contact met moeder aarde.
We komen op onze tocht de directeur van de Keukenhof, de heer Koster, tegen die met een aantal keurig in het pak zittende heren met mappen onder de arm een laatste rondgang maakt. ‘Het aantal vrouwen in de bollenwereld is heel klein. De kwekerswereld is een mannenwereld, dat zie je ook aan de beplanting. Voor een beetje mooi veld heb je al snel tweehonderd bollen nodig. Doe je dat niet dan krijg je al snel van die omhoog schietende eenlingen. Rob Leopold noemt het ‘erectoraal tuinieren. Typisch mannelijk’.
In het algemeen is er weinig kennis en mede daardoor weinig begrip. De bollen maken veel goed en het plezier er mee om te gaan ervaart Rita van der Zalm als een luxe. Je moet durven. Je moet onbevangen zijn en je veroorloven ‘kind’ te blijven. Je blijft er bescheiden door. Met geld heeft dat trouwens niets te maken! Om anderen deelgenoot te maken van haar enthousiasme schrijft Rita. Ze heeft bij de buren in de nok van de bollenschuur een kamertje waar ze in opperste isolatie kan schrijven. Ze houd ook radiopraatjes en veelbezochte lezingen. En dat alles op haar eigen nuchtere wijze; Ik zie weinig mensen en thuis praten we over gewone dingen. Dus ons taalgebruik wordt niet trendy en is heel eigen. Dat bevalt me uitstekend. De literaire uitgeverij Contact publiceert bij voorkeur tekst en Rita voelde zich zeer vereerd tussen Renate en Romke. Maar ze werkt toch aan een boek met illustraties. Voorbeelden van bollen met vaste planten. Praktisch en instructief.
Aan het einde van de rondgang schenkt ze een pakketje om de tuin ‘zo nodig trendy’ aan te passen. In het zakje rode bollen (‘mannen houden van felle kleuren’) . Voor haar liefhebbers hierbij het lijstje: Dahlia ‘Ellen Houston’ (donker blad): Arum gornutum – Droogbloeier (voor op uw bureau): Begonia ‘Zwitserland’ (rood en donker blad): Gladiolus callianthus ‘Murieliae'(60 cm – zonnige, niet te natte plaats.); Anemone coronaria: ‘Hollandia'(25 cm). Voorgekweekte knolletjes 8 cm diep planten op voedzame grond. Rita van der Zalm zal ze u met liefde verkopen!
Tekst: Gerritjan Deunk, Leo Den Dulk en Jan van Hoften
Bollenkennis is bollenliefde, Tuinjournaal 1997
