Van alle zintuigen die wij bezitten is geur misschien wel de meest persoonlijke. Geen mens ervaart geur hetzelfde, geur is vaak geassocieerd aan een bepaalde gebeurtenis of emotie. Bij een bepaalde geur kunnen gedachten aan bijvoorbeeld een vakantie, situatie of persoon omhoog komen.
Als we geurmoleculen inademen door onze neus, wordt deze informatie direct doorgegeven aan het deel van onze hersenen waar ook gevoelens en emoties zetelen.
Geur bij planten komt door de geurstoffen of aromatische oliën die zij bezitten. De geur komt vrij als planten bloeien of zij bezitten kliertjes die aromatische oliën bevatten die door aanraking vrijkomen. Deze kliertjes kunnen we vinden op blad en stengel, de plant heeft een specifieke geur ook al bloeit hij niet. Een voorbeeld van een dergelijke plant is Monarda (bergamotplant).
Rozengeur en maneschijn.
Geur is aangenaam, het is prettig om bepaalde geuren waar te nemen. Er zijn rozen met een heel specifieke geur, veel mensen ervaren deze geuren als aangenaam. Sommige botanische rozen ruiken naar appel, zoals Rosa canina (Hondsroos). De meeste rozensoorten geuren echter niet tot nauwelijks.
Door verschillende rozenhuizen wordt er weer hard gewerkt om geur in de roos weer terug te brengen. De Britse rozenkweker David Austin besefte zich dit al jaren geleden. Austin Sr. maakte het zijn missie om geur terug te brengen in de rozen die hij kweekt. De geuren van Austin’s rozen omschrijft hij als; fruitig, thee, mirre, muskus of een combinatie hiervan. Kijk hieronder eens wat een omschrijving nodig is om enigzins in algemene termen de geuren te omschrijven.
In de zomer ruik je de heerlijkste geuren niet overdag maar pas in de avond. Bloemen die alleen ‘s avonds geur verspreiden, doen dat om nachtvlinders en andere insecten te lokken. Ze hebben vaak witte of lichte kleuren, waardoor ze beter zijn te zien, hun geur komt vrij door het afkoelen van de lucht. Echte avondbloeiers zijn o.a; siertabak (Nicotiana), violier (Matthiola), kamperfoeliesoorten (Lonicera) en alle struiken met witte bloemen zoals seringen en boerenjasmijn.
Zware en vieze geuren.
Soms worden geuren als onaangenaam ervaren. We vinden een enkele lelie of hyacint heerlijk ruiken maar een heel bed van hyacinten maakt de geur zo zwaar dat sommige hier zelfs hoofdpijn van krijgen. Een ander voorbeeld is Asarum (mansoor) normaal ruikt deze plant heerlijk naar kamfer, maar als hij bloeit, komt er een geur vrij die verre van aangenaam is.
Toen ik jaren terug nog bloemist was had ik veel exclusieve hotels in mijn klantenbestand. Waaronder het Amstel Hotel waar ik elke week verse bloemarrangementen moest plaatsen o.a. in de mooie klassieke lobby van het hotel. Zoveel mogelijk hield ik rekening met de seizoenen. Op de veiling had ik een prachtige partij keizerskronen (Fritillaria) ingekocht voor de bloemstukken in de lobby.
Vol trots plaatste ik de verse arrangementen op de diverse vaste plekken in het hotel. De volgende dag werd ik gebeld door het hoofd van de huishouding of ik zo snel mogelijk nieuwe bloemen kon komen brengen. Ik had er totaal niet aan gedacht dat Fritillaria een behoorlijk sterke geur heeft. De geur van bloeiende keizerskronen komt overeen met de geur van een brandende joint. Zij vertelde dat ze de hele avond op zoek waren geweest om de joint-rokende gast in het hotel te kunnen betrappen tot het moment dat zij erachter kwamen dat het de bloemstukken waren.
Signaalfunctie van geur en kleur.
Geur heeft een signaalfunctie. Meestal is dit een combinatie van geur en kleur. Bepaalde insecten worden aangetrokken door de kleur van de bloem. De plant heeft deze insecten nodig om zich te kunnen voortplanten. Er moet immers een bestuiving plaatsvinden. Wanneer de bloem klein en onopvallend is dan moet geur de aandacht van insecten trekken. Planten die alleen in het schemer of in het donkere bloeien, zoals de koekoeksbloem en de teunisbloem, moeten het alleen van hun geur hebben om bezocht te worden.
Bloeiwijzen
De kleur van een bloem heeft dus een signaalfunctie, is de kleur of de vorm van de bloem onopvallend dan neemt geur deze signaalfunctie over. We vinden dit vaak terug bij planten die meestal in de schaduw groeien. Heeft de kleur deze signaalfunctie dan zijn het over het algemeen planten die in de zon groeien. Dit is slechts een algemene benadering want er zijn veel uitzonderingen.
Kruidachtige en houtige gewassen
Kruiden geuren vaak omdat ze aromatische oliën bevatten. De geur komt bij deze planten vrij in de wind. Het blad en de stengel worden steeds gewreven in de wind waardoor de geuren vrijkomen. De geuren van kruiden wekken bij ons vaak een associatie op met eten.
Geurende planten treffen we het meest aan bij houtige gewassen. De geur kan dan afkomstig zijn van een bloem of van etherische oliën. Een plant kan ook een combinatie van deze twee in zich hebben verenigd.
Een korte opsomming van geurende planten.
Van het vroege voorjaar naar laat in de zomer;
- Narcissen (jonquilla-groep)
- Crocus chrysanthus
- Hyacinten
- Wilde hyacint – Hyacinthoides non-scripta
- Iris reticulata
- Tulipa sylvestris
- Primula vulgaris
- Seringen – Syringa
- Viburnum carlesii
- Buddleja davidii
- Toverhazelaar – Hamamelis mollis
- Rosa primula
- Mahonia japonica
- Clematis armandii/forsteri/montana ‘Odorata’
- Kamperfoelie – Lonicera japonica
- Jasmijn – Jasminum
- Wisteria sinensis/floribunda
- Muurbloem – Cheiranthus
- Siertabak – Nicotiana sylvestris
- Violier – Matthiola
- Cestrum
- Wasbloem – Hoya carnosa
- Engelentrompet – Brugmansia
- Teunisbloem – Oenothera
- Osmanthus
- Rozen – Rosa centifolia/damascener/alba/gallica/remontant/mosrozen
- Goudsbloem – Calendula
- Lathyrus odorata
- Kantbloem – Ammimajus
- Kattensnor – Cleome
- Cosmos atrosanquineus
Tagged: Anemone blanda, Chionodoxa luciliae, Flowering plant, Geur in de tuin, Geurende planten, Hyacinthoides non-scripta, Woodland Trust
