Vaste planten prikkelen de zintuigen, verbeteren het stadsklimaat, vragen weinig onderhoud en zijn zeer aantrekkelijk voor bijen en vlinders. Een afwisselende beplanting, met veel verschillende soorten, heeft bovendien een positief effect op het welzijn van mensen. Openbaar groen kan dankzij vaste planten dus kleurig, ecologisch waardevol én onderhoudsvriendelijk worden.
Vaste planten hebben veel te bieden voor de tuinier en het gebruik in onze tuinen is zeker niet iets wat recent ontstaan is of voor een trend kan worden aangezien. Al halverwege de vorige eeuw was het vaste pantenboek van Mien Ruys een bestseller. In een later stadium gaven bekende tuinontwerpers als Henk Gerritsen, Jacqueline van der Kloet en Piet Oudolf een eigentijdse natuurlijke uitstraling in het verwerken van vaste planten, vaak in combinatie met grassen, eenjarigen en bollen, ook hun boeken werden bestsellers.
Vaste planten maken het waar
Een kleurige uitstraling, verrijking van het openbaar groen en lage beheerskosten. Deze beloften maken vaste planten allemaal waar. Ze komen elk voorjaar weer op om opnieuw te groeien en bloeien. Sommige soorten zijn wintergroen of hebben een fraai wintersilhouet. Een beplantingsplan dat uit vaste planten bestaat is daarom heel geschikt voor bijna alle situaties waar een fraaie, maar sterke beplanting gewenst is. Bijvoorbeeld verhoogde plantvakken, boomspiegels, bermen, parken en rotondes.
Lage onderhoudskosten
De aanleg van vaste planten lijkt bewerkelijker en duurder dan een beplanting met bijvoorbeeld heesters. Toch zijn vaste planten al binnen enkele jaren voordeliger, vooral door de lage onderhoudskosten. Inmiddels is er veel onderzoek gedaan naar sterke vaste planten die geschikt zijn voor toepassing in het openbaar groen. Gelukkig is er ruime keuze. Geschikte soorten zijn onder andere vetkruid (Sedum ‘Herbstfreude’), gele zonnehoed (Rudbeckia), vrouwenmantel (Alchemilla), herfstanemonen (Anemone), Kalimeris, duizendknoop (Persicaria), brandkruid (Phlomis) en kattenkruid (Nepeta). Als wintergroene bodembedekkers kan gekozen worden uit bijvoorbeeld dikkemanskruid (Pachysandra), schoenlappersplant (Bergenia), ooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) en kruipend vetkruid (Sedum spurium). Sterke siergrassen voor openbaar groen zijn lampenpoetsersgras (Pennisetum), pijpenstrootje (Molinia), zegge (Carex) en prachtriet (Miscanthus).
Dansende vlinders en ijverige bijen.
Vlinders lokken
Met de bijen en de vlinders gaat het niet zo goed. Hoewel tuinen geen vervanging kunnen zijn voor het leefgebied van de meeste vlinders, kan de tuin voor zo’n twintig soorten dagvlinders een goede aanvulling zijn op de natuur. Vooral met warme dagen is het goed vlinders kijken in de tuin. Je kunt de wat bekendere soorten zien zoals dagpauwoog, atalanta, de kleine vos en witje, maar ook niet alledaagse vlinders zoals de gehakkelde aurelia. De beste manier om vlinders naar de tuin lokken is met nectarplanten. De meeste soorten hebben mooie bloemen, zoals ijzerhard (Verbena), kattenstaart (Lythrum), rode zonnehoed (Echinacea) en herfstanemonen (Anemone x hybrida). Ook hebben vlinders warme, beschutte plekjes nodig. Als extraatje kun je een vlinderkastje ophangen.
Nachtvlinders
Er bestaan veel meer nachtvlinders dan dagvlinders, bijvoorbeeld de nachtpauwoog en de gestreepte pijlstaart. Bloemen die bestoven worden door nachtvlinders zul je overdag niet of nauwelijks ruiken. Maar zodra de schemer invalt komen er heerlijke geuren vrij, die de vlinders van grote afstanden aantrekken. Zet vaste planten vlak bij het terras om de vlinders daar te laten genieten van de geur en nectar. Zo kun je zelf ook van de geur en van de dansende nachtvlinders genieten. Bloemen die ’s avonds (sterker) gaan geuren zijn teunisbloem (Oenothera), vlambloem (Phlox), zeepkruid (Saponaria) en spoorbloem (Centranthus).
Bijen
De kleine bijen die in de tuin vertoeven, verrichten groots werk; ze bestuiven de bloemen. Wil je graag genieten van dit schouwspel? Plant dan een variatie aan bloeiende vaste planten in de tuin. Op deze manier geef je de bijen volop mogelijkheid hun werk te doen en wordt de tuin ook nog eens mooier! Bloemen die veel nectar bevatten zijn onder andere het bijenkorfje (Prunella grandiflora), tijm (Thymus serpyllum), guldenroede (Solidago), salie (Salvia officinalis) en ereprijs (Veronica longifolia). Honingbijen zijn het bekendst, maar er zijn ook veel soorten wilde bijen. Solitaire bijen nestelen graag in een bijenhuisje of insectenhotel. Hang het huisje wel op een zonnige en droge plek.
Bijen en vlinder combi
Zie je op tegen grote veranderingen in je tuin om vlinders en bijen aan te trekken? Dat is gelukkig niet nodig. Al met een paar vlinderplanten kun je bijen en vlinders lokken. Veel nectarplanten zijn namelijk ook voor bijen aantrekkelijk. Vlinderplanten zijn prachtig in borders en plantvakken, maar ze groeien ook prima in potten en bakken. In juni vind je een ruim assortiment vlinder- en bijenplanten bij het tuincentrum. Kijk bijvoorbeeld eens uit naar marjolein (Origanum), ijzerhard (Verbena bonariensis), kattenkruid (Nepeta), rode zonnehoed (Echinacea), koninginnenkruid (Eupatorium), guldenroede (Solidago) en het zeepkruid (Saponaria officinalis). Je kunt deze rijke bloeiers direct in de tuin zetten, al snel zullen de eerste bijen en vlinders een bezoekje komen brengen. Veel soorten bloeien door tot in het najaar.
Wist je dat…
je vanaf april tot oktober vlinders in de tuin kunt lokken? Dit doe je door voor afwisseling in de bloeitijd te zorgen. Voorjaarsbloeiers zoals Aubrieta, judaspenning (Lunaria) en kruipend zenegroen (Ajuga reptans) mogen in een vlindertuin niet ontbreken. Kies voor de zomerperiode ijzerhard (Verbena bonariensis), kattenstaart (Lythrum salicaria), margrieten (Leucanthemum vulgare) en marjolein (Origanum), voor het najaar hemelsleutel (Sedum), Liatris en herfstasters (Aster).
Tip
De vlinderplanten top tien:
- Herfstaster (Aster novi-belgii)
- Vlinderstruik (Buddleja davidii)
- Rode zonnehoed (Echinacea purpurea)
- Koninginnekruid (Eupatorium maculatum)
- Damastbloem (Hesperis matronalis)
- Lavendel (Lavandula angustifolia)
- Marjolein (Origanum laevigatum)
- Vlambloem (Phlox Paniculata-groep)
- Hemelsleutel (Sedum spectabile)
- IJzerhard (Verbena bonariensis)
Bekijk hier een gids voor het maken van een natuurlijk natuurijk tuinontwerp.
Spectaculaire vaste planten in het zonnetje.
Heb je een zonnige tuin? Dan heb je geluk, in de volle zon bloeien namelijk de mooiste planten. Er is keuze uit honderden verschillende vaste planten, de een nog mooier dan de andere. Ze zijn prachtig om te combineren in de border. Maar hoe doe je dat nu, een border in de volle zon aanplanten? Aarzel niet, het is niet moeilijk. Stroop de mouwen op en creëer de mooiste combinaties met vaste planten voor in de volle zon. Het zal jou en je tuin doen stralen.
Volle zon
Wat is nu precies ‘volle zon’? Als er ’s zomers minstens vijf uur per dag zon schijnt spreken we van volle zon in de tuin. De meeste vaste planten die je bij het tuincentrum vindt houden erg van de zon. Het zijn rijk bloeiende soorten, prachtig om perken en vakken mee te vullen of om in grote groepen als bodembedekker toe te passen. Maar ook in potten en bakken of de border doen ze het fantastisch. Als je een mix maakt van voorjaarsbloeiers, zomerbloeiers en herfstbloeiers dan kun je van het voorjaar tot aan de eerste nachtvorst genieten van een kleurenspektakel in de tuin. De meeste bloemen zijn bovendien heel aantrekkelijk voor vlinders, bijen en andere nuttige insecten.
Ontwerpen
Een combinatie van verschillende vaste planten vormt de basis voor een border. Een mooie border zonder vaste planten is ondenkbaar! Wil je een afwisselende en kleurige border? Maak dan vooraf een ontwerpje. In het ontwerp kun je fraaie combinaties bedenken en daarbij rekening houden met de bloeitijd, de kleur en de hoogte van de planten. Je kunt in de border drie rijen maken. Plaats de lage soorten langs de rand, middelhoge soorten in het midden en de hoge vaste planten achteraan. Zo weet je zeker dat alle bloemen goed te zien zijn. Zorg voor een levendig kleurenspel in de border door enkele contrasterende kleuren te gebruiken. Vergeet niet om een paar fraaie bladplanten toe te voegen, ze vormen de basis van de plantencompositie. Heel fraai zijn soorten met grijsgroen blad, deze zachte bladkleur verbindt alle kleuren met elkaar. Een goed voorbeeld is de alsem (Artemisia).
Tip
Zoek je een fraaie combinatie van vaste planten voor de volle zon? Gebruik aarvormige violette bloemen van salie (Salvia) naast de platte oranje bloemen van duizendblad (Achillea).
Soorten
Het is onmogelijk om een complete lijst van vaste planten voor de volle zon samen te stellen, er zijn zoveel mooie soorten! Maar kijk bij het tuincentrum eens uit naar rode zonnehoed (Echinacea), brandende liefde (Lychnis chalcedonica), zonnekruid (Helenium), zonnehoed (Rudbeckia), vlambloem (Phlox), klokjesbloem (Campanula) en riddersporen (Delphinium). Al deze sterke vaste planten zullen massa’s aan bloemen geven in de volle zon. Is de zonnige plek nogal droog? Kies dan droogtebestendige soorten zoals kattenkruid (Nepeta), salie (Salvia), bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum), vuurpijl (Kniphofia) en marjolein (Origanum).
Gezellige schaduwtuin? Ja, natuurlijk!
De eerste reactie op een tuin met veel schaduw is vaak: hoe maak ik daar een gezellige plek van? Veel mensen denken dat planten niet groeien in de schaduw. Gelukkig zijn er genoeg voorbeelden van mooie schaduwtuinen om het tegendeel te bewijzen, het sortiment schaduwplanten is verrassend groot.
Mooiste planten in de schaduw
Een schaduwrijke tuin hoeft niet eentonig te zijn: in koele schaduw groeien juist de mooiste planten. Ze zijn misschien minder spectaculair, maar zeker niet minder fraai. Het maken van een geslaagde beplanting in een schaduwrijke tuin is niet moeilijk. Het is wel belangrijk om rekening te houden met de hoeveelheid schaduw. We spreken van schaduw als er ’s zomers minder dan drie uur per dag direct zonlicht, of langere tijd gefilterd licht op de planten schijnt. Vooral in de lichtere schaduw van bladverliezende bomen en struiken of voor een muur, kan een verrassend groot assortiment vaste planten groeien.
Alle seizoenen
Een schaduwtuin is een echte seizoenstuin: in het voorjaar hele tapijten van kleurige bloemen, in de zomer prachtige bloemen en bladeren, in het najaar vlammende herfstkleuren en als het koud wordt wintergroen blad. De meeste schaduwplanten zijn zogenaamde bosplanten. Ze groeien van nature onder bomen en struiken en de bloei valt vaak in het voorjaar. Op dat moment zit er nog geen blad aan de takken en daar maken bosplanten gebruik van. Maar er zijn ook zomer- en herfstbloeiende schaduwplanten, zoals herfstanemonen (Anemone), hartlelie (Hosta) en Japanse wasbloem (Kirengeshoma).
Het effect van kleur in de tuin.
Welke kleuren je kiest voor je tuin hangt natuurlijk heel erg af van je smaak. Met vaste planten heb je in ieder geval oneindig veel mogelijkheden om de tuin sfeervol ‘in te kleuren’. Omdat kleur het eerst wordt waargenomen door onze zintuigen is het sfeerbepalend. De kleuren van bloemen en bladeren hebben zelfs direct invloed op je gemoedstoestand.
Boeiend ontwerpelement
Kleur is een boeiend ontwerpelement in de tuin. Elke kleur heeft een eigen karakter: wit is zuiver en neutraal, geel is zonnig en opvallend, oranje en rood zijn warm en zeer aanwezig, roze is lieflijk en vrouwelijk, paars en violet zijn rustig en vrij koel, blauw is fris en brengt rust en groen is een rustige basiskleur.
Warme en koude kleuren
Bloemen met warme kleuren hebben een heel ander effect dan bloemen met koude kleuren. De kleuren geel, oranje en rood zijn warm en expressief, ze vallen erg op en komen als het ware op je af. Daar word je vrolijk van. De koude kleuren paars, violet en blauw zijn bescheidener, subtiel en suggereren diepte. Ze werken rustgevend. Natuurlijk kun je veel rustig blauw van bijvoorbeeld ooievaarsbek (Geranium) prima combineren met een beetje pittig oranje van nagelkruid (Geum). Of maak rood van Astilbe wat rustiger met een basis van blauwgroen Hosta-blad.
Wist je dat
Vaste planten het niet alleen goed doen in de volle grond? In potten staan ze ook sfeervol en doen ze het goed.
Persoonlijk
Door bloem- en bladkleuren fraai met elkaar te combineren in de border maak je de tuin persoonlijk. Grof gezegd zijn er twee soorten kleurenschema’s: harmonieus en contrasterend. Harmonieuze combinaties geven een gevoel van rust, je stelt ze samen door kleuren te kiezen die in een kleurencirkel dicht bij elkaar liggen. Bijvoorbeeld paars naast roze en geel naast oranje. Wil je wat meer accenten aanbrengen dan is het zoeken naar kleurcontrasten de oplossing. Combineer kleuren die in de kleurencirkel ver van elkaar af staan zodat er levendige contrasten ontstaan en het oog wordt geprikkeld. De combinatie rood en violet zal bijvoorbeeld echte een blikvanger zijn. Heel mooi in de tuin is ook de combinatie van geel en violet. Gelukkig bestaat er niet zoiets als een foute kleuren combinatie voor bloemen, alles kan en alles mag!
Bladkleur als basis
Bij het maken van kleurencombinaties zijn de bloemen heel belangrijk, maar vergeet zeker niet om ook fraaie bladplanten te kiezen. Bladeren van vaste planten zijn er in groen, geelgroen (Hosta ‘Piermont Gold’), blauwgroen (Festuca glauca), grijsgroen (Salvia officinalis ‘Berggarten’) en ook in carameltinten (Heuchera ‘Caramel’) en heel donkere, paarse tinten (Lysimachia ciliata ‘Firecracker’). Daarnaast is er gevlekt en gestreept, zilverig behaard of gespikkeld blad. Blad is van het vroege voorjaar tot aan de winter mooi en vormt de basis van de beplanting.
Planten en verzorgen
De winterperiode is een uitstekende tijd om kleurrijke plannen te maken voor de tuin. Bekijk eens welke kleurencombinaties bij jouw smaak passen en zoek daar geschikte vaste planten bij. In het voorjaar kun je deze soorten planten, zodat je er in de zomer al volop van kunt genieten.
Wist je dat
Kleurige en vaak geurige bloemen er niet alleen zijn om ons te plezieren? Ze vormen een ‘reclamebord’ voor de aanwezige nectar. De kleur van de bloem lokt de juiste insecten naar de meeldraden en stampers, zodat er bevruchting plaats kan vinden en zaad wordt gevormd.
Het planten
Vaste planten kunnen het hele jaar door geplant worden, mits het niet vriest. Zowel het najaar als het voorjaar is een geschikte tijd om vaste planten in de grond te zetten. Vanaf februari, als de grond op gaat warmen, beginnen de vaste planten te bloeien. De eerste soorten vertonen hun bloemen al in april, de laatste bloeien door tot aan de eerste nachtvorsten in oktober. Gemiddeld worden 7 planten per vierkante meter aangehouden. Voor kleine soorten geldt gemiddeld 9-11 en voor grote soorten 3-5 per vierkante meter. De vaste planten kunnen in het vroege voorjaar met een strimmer afgemaaid worden.
Related articles
Tagged: Appeltern, Bloembollen, Jacqueline van der Kloet, Piet Oudolf, schaduwplanten, Ton ter Linden, Tuinieren, Tuinieren in de lage landen, Tuinontwerp, Vaste planten, zonplanten
