In het jaar 1980 kwamen enkele tuineigenaren bijeen met als gemeenschappelijke zorg het voortbestaan, van hun vaak uit tuinhistorisch oogpunt bekeken, belangrijke tuinen. De oprichting van de Nederlandse Tuinenstichting in 1980 was in een tijd waarin er weinig aandacht was voor groen cultureel erfgoed geen overbodige luxe. In de 35 jaar dat de NTs inmiddels bestaat heeft het haar bestaansrecht meer dan bewezen.
J.l. zaterdag 26 september werd er door de jarige NTs groots uitgepakt met een symposium met als thema: Tuinen van de toekomst. In eerste instantie zou u dit thema misschien niet verwachten van een stichting die vooral bekendheid heeft gekregen voor haar inzet van het behouden van uit tuinhistorisch perspectief belangrijk groen cultureel erfgoed. Het zijn voor een groot deel juist deze, wel of niet beschermde, groene monumenten die zo belangrijk zijn als/of voor de tuinen van de toekomst, het is immers voor een ieder die zich wil inzetten voor tuinen van de toekomst belangrijk om het verleden te kennen. Bovendien zijn het vaak deze tuinen die zich al generaties lang bewezen hebben tuinen van de toekomst te zijn.
Nederland telt ongeveer 1300 beschermende groene monumenten. Dit zijn historische tuinen, buitenplaatsen en stadsparken tot kloostertuinen, begraafplaatsen en forten. Groen erfgoed leeft, de beplanting groeit waardoor het beeld met de seizoenen en de jaren wijzigt. Om deze tuinen bestendig te maken als tuin van de toekomst is het de kunst om het bijzondere karakter van de tuin te behouden door enerzijds met zorgvuldig beheer de historie van het groen meer beleefbaar te maken, en anderzijds er op eigentijdse wijze gebruik van te maken. Vaak zoeken tuineigenaren het in de richting van toerisme en openstelling voor activiteiten of passende nevenfuncties. Door het doen van onderzoek en de vele kennis die de (monumentencommissie van de) Nts in huis heeft omtrent beheer en onderhoud, wet- en regelgeving, fondsenwerving en subsidiebudgetten is de Nts een belangrijke factor geworden voor het instandhouden van groen erfgoed en heeft het hierdoor zijn bestaansrecht de afgelopen 35 jaar al dubbel en dwars verdient.
Tijdens het lustrumevenement dat gehouden werd op een prachtige locatie (Hotel de Wageningsche Berg) in wageningen was er in de ochtenduren plaats gemaakt voor een paneldiscussie. Onder leiding van Kien van Hövel tot Westerflier namen Erik de Jong (hoogleraar Cultuur, landschap en natuur UvA), Ann Meskens (ethica en filosofe), Eric-Jan Pleijster (landschapsarchitect LOLA Landscape Architects), en Beline Geertsema ( tuinontwerper en voorzitter Nederlandse Tuinenstichting) deel als panel tijdens deze discussie over de ontwikkelingen, de noodzaak, de trends, de filosofie van de ‘Tuinen van de toekomst’.
De eerste spreker was de bevlogen (progressieve) landschapsarchitect Eric-Jan Pleijster die met zijn bureau LOLA al veel projecten op zijn naam heeft staan. Aan de hand van enkele van deze (gerealiseerde) projecten liet hij ons zien dat veel (nuts) groen wat voorheen voornamelijk aan de rand van de stad lag zich steeds meer in het centrum van de stad opnieuw heeft uitgevonden.
Veel van dit groen ligt tussen of zelfs op gebouwen of braakliggende terreinen. Door de financiële crisis was er meer ruimte in de stad en de gemeente (Rotterdam) was blij dat bewoners hier gingen tuinieren. Eric-Jan verteld: ” Veel van mijn mede-Rotterdammers plukten bonen en aardbeien van braakliggende terreinen en samen met gelijkgestemde bedachten ze plekken als de ‘Pluktuin’, de ‘Tuin van Sien” of het ‘Essenburghpark’. Volgens Pleijster kunnen deze tuininitiatieven dé prikkel zijn om deze te behouden en verder te ontwikkelen, zodat Rotterdam eindelijk die groene stad kan zijn die het zo graag wil zijn. Stadstuinbouw is nu ongekend populair en vormen voor een groot deel de tuinen van de toekomst.
Hoogleraar Erik de Jong is een fantastisch spreker. Uit eigen ervaring wist ik al hoe boeiend hij kan vertellen en doceren tijdens zijn colleges in Artis. Erik de Jong had tijdens deze ochtend in het Wageningse landschap gekozen voor het onderwerp: De kracht van tuin en park. Erik de Jong hierover: ” Tuin en park vertegenwoordigen een krachtige typologie die zich telkens weer kan vernieuwen al naar gelang de tijd dit vraagt. Als ervaringswereld zijn ze daarom essentieel onderdeel van iedere sociale utopie. Als onzichtbaar mycelium liggen ze verweven in het brede spectrum dat de relaties tussen natuur en mens bepaalt. Ze zijn immers agent voor schoonheid, voedsel, gezondheid, welzijn en levensgeluk; ze zijn voorwaarde voor een levende en biodiverse wereld van planten, dieren, mensen, water, aarde en lucht’.
De uit België overgekomen filosofe Ann Meskens was met haar fraaie witte jurk met prints van monsterabladeren een frisse verschijning op het podium. Met haar warme stem wist zij een ieder te boeien met haar verhaal over hoe belangrijk het is om in een tijd waarin de jeugd vooral vertrouwd is met computers en I-Pads, een tuin of stadspark een zeldzaam wordend voorrecht is.
Als laatste spreker was de microfoon voor de voorzitter van de Nts; Beline Geertsema – Key. Beline maakt zich terrecht zorgen over de toekomst van tuinieren als hobby. Het aanbod in tuincentra geeft niet veel hoop, de ruimte voor planten wordt steeds vaker ingenomen door lounge-sets, buitenkeukens, kunst en verhardingsmateriaal. Planten zijn steeds vaker in de verdrukking. Het heeft nog maar weinig met tuinieren te maken. Beline deelde de mening van Eric-Jan Pleijster dat stadstuinbouwprojecten een hoopvolle ontwikkeling vormen voor stadsgroen. Beline; “In de toekomst zie ik in de steden groene linten ontstaan, die slingeren door de stedelijke woongebieden. In de verschillende wijken is ruimte voor burgerinitiatieven met betrekking tot groen met een gemeenschappelijke invulling en onderhoud”. Botanische tuinen, collectietuinen (arboreta, pineta) zullen, naar haar mening moeten blijven bestaan als musea over planten: bronnen van kennis waar men veel voorlichting over planten geeft.
De discussie die vervolgens plaats had was levendig en leverde een aantal suggesties op die zeker de moeite waren voor verder onderzoek. De belangrijkste conclusie was dat er aansluiting moest worden gezocht met de vele stadstuinbouwprojecten. In ieder geval bleek uit de discussie dat het onderwerp ‘Tuinen van de toekomst’ een goede keus was op deze lustrumdag.
Tot mijn groot genoegen nam Suzanne Kooij (hoofd bureau NTs) het woord. Kort en bondig vertelde zij over het succes wat de NTs heeft met haar Sociaal Tuinierenproject, mede door de inzet van vrijwilligers als Robertien Aberson en Marilies Jacobs is er iets moois binnen de Nederlandse Tuinenstichting ontstaan, het project is zo succesvol dat er landelijk interesse voor is.
In de middag konden er diverse lezingen worden gevolgd, waarbij mijn eigen voorkeur uitging naar Carrie Preston. Deze van oorsprong Amerikaanse (New Jersey) tuinontwerpster is zeer gedreven in het ontwerpen van voornamelijk stadstuinen waarbij het haar streven is de bewoners naar buiten te lokken zodat zij als vanzelf in contact komen met de natuur. Zij gebruikt in haar ontwerpen (net als Mien Ruys) veel beplanting en hergebruikt veel materiaal. Haar lezing was geweldig en wist het veelkoppige publiek te boeien.
Het was een geweldige dag met veel publiek en een goede sfeer (met goed eten en drinken) , hulde voor de Nederlandse Tuinenstichting!
Word donateur van de Nederlandse Tuinenstichting en ondersteun hiermee het belangrijke werk van de NTs.
Tagged: Carrie Preston, Eric-jan Pleijster, Erik de Jong, Nederlandse Tuinarchitectuur, Nederlandse Tuinenstichting, NTs
