Nog even wachten en Nederland gaat weer los met het decoreren van huis (en tuin) in kerstsferen. Hele dorpen, zoals Landsmeer, veranderen in landingsbanen van licht. Het zo uitbundig versieren van onze voortuinen hebben wij van de Amerikanen afgekeken. Maar weten we eigenlijk wel waar tradities zoals de kerstkrans, kerstboom etc. vandaan komen.
Het verhaal van de kerstkrans.
Een kerstkrans is niet alleen visueel een mooie decoratie maar heeft vanuit een oude traditie een veel mooiere symbolische betekenis. Eeuwenlang was het traditie een krans te schenken aan iemand, of de meerdere bewoners, van een huis om hun een goede gezondheid toe te wensen.
Image may be NSFW.
Clik here to view.
In de klassieke oudheid werd de kerstkrans gebruikt in de wat wel de midwinterperiode wordt genoemd. Een traditioneel gebruik bij de nieuwjaarsvieringen, van 31 december tot 4 januari, in het oude Rome was de uitwisseling van geschenken, met name takken van groenblijvende bomen.
De takken van groenblijvende bomen werden strenae genoemd, vernoemd naar de Godin van de gezondheid: Strenia. Het schenken van takken stond voor de Romeinen symbool voor het toewensen van gezondheid. Van de groenblijvende takken werd een krans vervaardigd die vervolgens zijn plek kreeg aan de voordeur. Dit om te laten zien dat men dit als geschenk had gekregen en om de kans op een goede gezondheid te vergroten.
Image may be NSFW.
Clik here to view.
Tegenwoordig worden er veel soorten coniferengroen gebruikt voor het opsteken of binden van een krans.
De traditie van de kerstkrans stamt dus vanuit de Romeinse traditie. In deze tijd was het een ceremonie die eigenlijk voorschreef dat je een krans alleen op je voordeur hing als je deze had gekregen, uiteraard met als wens een goede gezondheid. Later werd deze romeinse traditie overgenomen als een christelijk gebruik waarbij de krans voor een periode van twaalf dagen aan de deur werd gehangen. Men geloofde dat de cirkelvormige krans kwade geesten, boze heksen en duivels af zou schrikken en uit de woning zou weren.
De krans wordt gemaakt van groenblijvende takken, dit waren; Ilex (hulst), Hedera (klimop) en maretak. De hulst stond met zijn scherpe bladerpunten symbool voor de doornenkrans van Jezus en de rode bessen voor het bloed van Jezus tijdens zijn kruisiging. De maretak had volgens de Keltische druïden mystieke krachten en was de brenger van geluk in huis. Door de christelijke kerk werd het gebruik van maretak als heidens ritueel bestempeld en daarom verboden. De hulst diende daarbij als vervanger van de maretak. De klimop staat al eeuwenlang symbool voor de naderende lente en moest het wintergevoel uit de woning verdrijven.
De kerstkrans is altijd gebleven als traditioneel onderdeel van de kerstviering. In de loop der tijd werd de kerstkrans het symbool van verwelkoming van de gasten met de kerst en als aankondiging dat de feestdagen er aan zitten te komen, oftewel (net als de krans zelf) dat de kerst voor de deur staat.
Het verhaal van de Maretak-traditie.
Image may be NSFW.
Clik here to view.
De geboorte van een scheldwoord.
De maretak of vogellijm (Viscum album) heeft witte bessen die in januari en februari rijp zijn. De benaming vogellijm geeft het beste weer hoe deze plant ontstaat. De witte bessen worden door vogels, meestal lijsters gegeten. Het eten van de zaden verloopt nog wel voorspoedig, maar met het kwijtraken van de zaden hebben de vogels meer moeite. Doordat de kleverige zaden aan hun bevederde achterwerk blijven plakken. Alleen door met hun achterste langs een boomtak te schuren raken de grote lijsters de zaden kwijt (Schijtlijsters)
Na verloop van tijd ontwikkelt zich een minuscuul kiemplantje, dat zich met een worteltje door de schors van de gastboom boort. Een jaar later groeit de wortel het spinthout in, zodat het voor de kiemplant van de maretak mogelijk wordt om de sapstroom van zijn gastheer af te tappen. Je vindt de maretak meestal op populieren en fruitbomen. Het is niet de voorkeur van de maretak maar van de grote lijster die liever in boomgaarden of in populieren zit… te poepen.
Clik here to view.
De traditie van het zoenen onder de ‘Mistletoe’ komt vanuit de Engelstalige landen waar dit ritueel voor het eerst werd omschreven in 1820 in The Sketch Book of Geoffrey Crayon van de Amerikaanse auteur Washington Irving:
The mistletoe is still hung up in farm-houses and kitchens at Christmas, and the young men have the privilege of kissing the girls under it, plucking each time a berry from the bush. When the berries are all plucked the privilege ceases.
(De Mistletoe wordt nog steeds opgehangen in boerderijen en in keukens met de kerstdagen. En de jongemannen hebben het privilege de meiden eronder te kussen. Elke maal dat er werd gekust moest er een bes van de marretak worden geplukt. Als de bessen allemaal waren geplukt hield het privilege ook op.)
Over het vroege ontstaan van deze traditie gaan veel verhalen. Zoals: de traditie van het kussen onder de marretak komt oorsponkelijk van een Noorse mythe;
Een godin genaamd Frigg kreeg een zoon met de naam Baldr. Na zijn geboorte maakte zij alle planten onschadelijk voor haar zoon. Ze maakte een fout door de maretak hierbij te vergeten. De god Loki kreeg hier lucht van en bedacht een kwade list waarbij hij een andere god ertoe overhaalde om Baldr te doden met een van marretak vervaardigde speer. De goden kregen waarschijnlijk spijt want zij brachten Baldr terug tot het leven. Godin Frigg besloot toen dat de maretak vervolgens alleen nog maar voor liefdevolle zaken mocht worden gebruikt.
Volgende week: Het verhaal achter de Oh denneboom
Tagged: Christmas Wreath, Kerst, Kerstgroen, Kerstkrans, Marretak traditie, Mistletoe tradition, Traditie van de kerstkrans, zoenen onder mistletoe Image may be NSFW.
Clik here to view.
