Historische en botanische rozen vormen de voorouders van de vele rozensoorten zoals wij die nu kennen. Deze rozen zijn al lang geleden gevonden of gekruist. De meeste van deze historische soorten hebben dikgevulde en sterk geurende bloemen. De uitbundige bloei is korter dan die van de moderne rassen. Voor de echte rozenliefhebber zijn er gelukkig nog veel rozen, met een rijke geschiedenis, verkrijgbaar.

Albarozen

De oudste Albarozen zijn waarschijnlijk gedurende de Middeleeuwen ontstaan, naar men vermoedt door kruising van de hondsroos met de damascenerroos. De bloemkleuren in deze groep zijn wit, roze en een overgangskleur die de Engelsen “blush” noemen en die wij misschien als “blossig” of “blossigroze” kunnen vertalen.

alba Incarnata

De bladkleur is lichtgroen met de, voor de Albarozen zo kenmerkende, matte, grijsblauwige tint en aan de onderkant zijn de bladeren wittig gekleurd. Het zijn nobele planten die enige schaduw kunnen hebben. Albarozen zijn goed winterhard. Ofschoon de meeste van deze struiken niet of nauwelijks doorbloeien, is het in de maand juni één bloemenpracht.
Tip: drie albarozen in een driehoek ± 50 cm. uit elkaar geplant geeft een grote, volle bossage van ± 2 mtr. hoog vol met rozenpracht! Alle Albarozen zijn geurend. Slechts weinig snoeien, liefst direct na de bloei.

Bourbonrozen

De eerste Bourbonroos werd in 1817 ontdekt op het Franse eiland Bourbon (nu Réunion) en was een natuurlijke kruising van Rosa damascena bifera en de Chinese roos “Old Blush” (Parson’s Pink China). Bourbonrozen hebben meestal grote, goedgevulde bloemen die rijkelijk geuren. Als gevolg van hun verwantschap met de Chinese rozen vertonen de meeste leden van deze groep bloeiherhaling. Sommige cultivars moeten beschermd worden tegen strenge vorst. In maart kunnen deze rozen teruggesnoeid worden. Als leidraad geldt hoe hoger groeiend hoe hoger u ze kunt terugsnoeien. Flink bemesten!

Honorine de Brabant (florum.fr)

Centifolia rozen

Andere namen zijn Provenceroos en Honderdbladige roos. De naam geeft aan dat de bloemen dichtgevuld zijn. Deze groep rozen is waarschijnlijk in Nederland ontwikkeld gedurende de 17e en 18e eeuw. Het zijn planten met open groeiwijze, nogal sterk bestekeld. De bloemen zijn zwaargevuld en halfbolvormig en ze geuren intens. Het zijn niet de meest verfijnde planten maar ze sorteren een ongewoon rustiek effect.

Centifoliarozen zijn goed winterhard. Slechts weinig snoeien, liefst direkt na de hoofdbloei. In maart goed mesten.

Centifolia roos: Blanchefleur

Chinese rozen

Deze groep heeft als gemeenschappelijk kenmerk: rijke en onophoudelijke bloei, kleine elegante bloemen, die meestal in tuilen staan en een overwegend lage groeiwijze. De echte chinese roosjes nemen een diepere kleur aan bij het verbloeien. Zeer goed voor perken, randen en lage hegjes. Deze rozen gedijen het best op een standplaats in de volle zon.

Jumping Jack  www.john-scarman.com

Damascener rozen

Een groep rozen die waarschijnlijk afkomstig is uit het Midden‑Oosten. Veel cultivars zijn echter gewonnen gedurende de vorige eeuw in Frankrijk. De bloemen hebben meestal lichte tinten: blossigroze of roze en de bladkleur is grijsgroen.

Duc de Cambridge (wiki commons)

Bij deze groep worden de PORTLANDROZEN ondergebracht. Dit zijn afstammelingen van Rosa damascena bifera (= tweemaal bloeiend).

Deze planten bloeien dus eveneens in de herfst. Ze hebben kenmerkende korte bloemstelen. Slechts weinig snoeien, liefst direkt na de bloei. In maart goed mesten

Foetida Hybriden

Rosa foetida is vermoedelijk omstreeks 1542 vanuit Azië in Europa geintroduceerd. Het zijn veelal sierlijke soorten.  Deze rozen kunnen het beste eens in de vijf tot acht jaar gedurende de winter een verjongingssnoei ondergaan. Dit is de rozen terugsnoeien op ongeveer 30 cm. Goed bemesten.

foetida Persian Yellow (wikipedia)

Gallicarozen

Dit zijn de oudste tuinrozen. Sommige, zoals Rosa gallica, zijn waarschijnlijk 2000 jaar oud. Het grootste aantal is echter gekweekt gedurende de 18e en 19e eeuw in Frankrijk. De kleuren van Gallicarozen zijn dieper dan die van de Alba’s. Naast roze komt rood voor maar eveneens de merkwaardigste tinten violet, paars en mauve, naast gestreepte vormen. De geur is meestal sterk en de struiken worden niet hoger dan ± 1,5 mtr. Ze zijn goed winterhard. Ook zijn in deze groep wat Gallica hybriden vermeld uit de 20e eeuw. De Gallicarozen zijn van origine west europese rozen, d.w.z. dat Rosa, gallica inheems is in West Europa.

Slechts weinig snoeien, liefst direkt na de bloei. In maart goed mesten.

Belle sans Flatterie (florum.fr)

Kosterrozen

Deze groep heeft als gemeenschappelijk kenmerk: rijke en onophoudelijke bloei, kleine elegante bloemen, die meestal in tuilen staan en een overwegend lage groeiwijze. De echte chinese roosjes nemen een diepere kleur aan bij het verbloeien. Zeer goed voor perken, randen en lage hegjes. Deze rozen gedijen het best op een standplaats in de volle zon.

Koster roos: Morsdag (plantify.co.uk)

Mosrozen

Deze groep heeft als gemeenschappelijk kenmerk: rijke en onophoudelijke bloei, kleine elegante bloemen, die meestal in tuilen staan en een overwegend lage groeiwijze. De echte chinese roosjes nemen een diepere kleur aan bij het verbloeien. Zeer goed voor perken, randen en lage hegjes. Deze rozen gedijen het best op een standplaats in de volle zon.

Mos roos: Comtesse de Murinais (nickyfrasergardens.com)

Moyesii Hybriden

De Moyesii soorten zijn vooral erg geliefd vanwege hun typisch flesvormige rozebottels. De rozebottels zijn fel gekleurd. Het blad van de meeste soorten is sterk geveerd met ronde blaadjes en is veelal grijsgroen getint. De moyesii typen zijn zeer winterhard. De meeste typen worden ± 1,5 mtr. of hoger.

moyesii Geranium (sequoiagardens.wordpress.com)

De moyesii rozen vinden hun oorsprong in China. Deze rozen kunnen het beste eens in de vijf tot acht jaar gedurende de winter een verjongingssnoei ondergaan. Dit is de rozen terugsnoeien op ± 30 cm. Goed bemesten.

Pimpinellifolia rozen

Deze groep bestaat uit spinosissima‑ oftewel pimpinellifolia‑hybriden, beide namen worden door elkaar gebruikt. Het zijn veelal niet doorbloeiende, grote struiken van ± 2,5 mtr. tot ± 4 mtr. hoogte. Het zijn struiken die van mei tot in juni zeer sierlijk bloeien. Er zijn enkele en dubbele vormen en de meeste zijn heerlijk geurend. Deze rozen kunnen het beste eens in de vijf tot acht jaar gedurende de winter een verjongingssnoei ondergaan. Dit is de rozen terugsnoeien op ± 30 cm. Goed bemesten.

SPINOSISSIMA. (syn. Pimpinellifolia).
In cultuur sinds 1600. Botanische roos. In gevarieerde kleuren. Groeit tot ± 1 mtr. hoogte. Dit is de bekende (wilde) duinroos. (www.rosenzeiten.de)

Polypomrozen

Deze groep heeft als gemeenschappelijk kenmerk: rijke en onophoudelijke bloei, kleine elegante bloemen, die meestal in tuilen staan en een overwegend lage groeiwijze. De echte chinese roosjes nemen een diepere kleur aan bij het verbloeien. Zeer goed voor perken, randen en lage hegjes. Deze rozen gedijen het best op een standplaats in de volle zon.

Lavender Pinocchio (rossroses.com.au)

Remontantrozen

De rozen uit deze groep worden zo genoemd omdat ze na de eerste bloeiperiode “remonteren” ofwel opnieuw gaan bloeien. Ze zijn verkregen door onderling kruisen van Bourbon‑ en Portlandrozen en later eveneens van theerozen. Ze worden gekenmerkt door grote bloemen in briljante kleuren, zoals rood, paars en roze. Deze bloemen werden vaak speciaal voor exposities gekweekt.

Empereur du Maroc (florum.fr)

Evenals mosrozen zijn Remontantrozen typische vertegenwoordigers van de Victoriaanse tijd. Ze zijn overwegend goed winterhard. In maart kunnen (maar dit is niet altijd noodzakelijk) deze rozen teruggesnoeid worden. Als leidraad geldt hoe hoger groeiend hoe hoger u ze kunt terugsnoeien. Flink bemesten!

Rubiginosa Hybriden

Hieronder vermelden wij enige rubiginosa rozen welke zeer gewaardeerd worden vanwege hun eenvoudige en natuurlijke karakter. Het zijn dan ook van origine echte Europese rozen! Ze gedijen goed en zijn probleemloos. Waarschijnlijk sedert 1551 in cultuur genomen. Deze rozen kunnen het beste eens in de vijf tot acht jaar gedurende de winter een verjongingssnoei ondergaan. Dit is de rozen terugsnoeien op ± 30 cm. Goed bemesten.

Goldbusch (www.canadiangardening.com)

Rugosarozen

Bekende probleemloze struiken, vaak gebruikt voor heggen. De rugosa‑ oftewel japanse bottelroos soorten zijn uitermate geschikt voor het openbaar plantsoen. Ze worden niet voor niets door de particulier vaak gemeenteroos genoemd. Er zijn zeer vele soorten in. Ze zijn sterk, gezond en makkelijk in onderhoud. De rugosarozen zijn zeer winterhard. Ze geven grote, iets afgeplatte bottels, die zeer gewenst voer voor de vogels zijn. Alle rugosarozen hebben de aparte Rosa rugosa geur. De bladeren zijn rimpelig, zodat ze soms rimpelrozen genoemd worden.

Charles Albanel

Deze rozen hoeven niet gesnoeid te worden. Eens in de drie tot acht jaar terugsnoeien op ± 10 cm. geeft volledige verjonging van de struiken. Er zijn hoge en lage variëteiten. Ook in particuliere tuinen zijn de Rugosa’s bijzonder geschikt voor hagen en wildbeplanting. Bijna alle rugosa soorten zijn ook op eigen wortel verkrijgbaar, dus geen wildopslag van de onderstam en dus minder onderhoudskosten.

Rozenkwekers: Rozenrijk.nl – Belle Epoque – Bierkreek – David Austin

Informatie over de verzorging van rozen

De Abbotsbury Subtropical Garden is opgericht in 1765 door de eerste Countess of Ilchester. De tuin deed toen dienst als Kitchen Garden van het nabij gelegen kasteel. Vanaf deze tijd heeft de tuin zich ontwikkelt als een verzamelplaats (van ongeveer 15 ha) voor aparte en zeldzame tropische planten.

Curator Stephen Griffith in de Jurrasic tuin.

Bij een grote storm in 1990 liep de tuin flinke schade op. Sindsdien heeft de tuin een flinke restauratie ondergaan en zijn er veel planten vervangen. Abbotsbury Subtropical Garden is bekend om zijn grote collectie Rhododendron en Hydrangea planten.

De beroemde kenner van tropische planten James Wong bracht een bezoek aan de tuin.

WEBSITE

Vanuit haar schrijfkamer in de toren van kasteel Sissinghurst had Lady Sackville-West (1892-1962) een geweldig uitzicht op haar tuin. Vanaf 1932 werkte zij hard aan het verwezenlijken van een tuin welke tot op de dag van vandaag nog steeds een van de best bezochte tuinen van Engeland is. Vanuit haar schrijfkamer is goed de formele indeling van de tuin te zien. De muren van de kasteelruïne en de taxushagen geven de tuinkamers hun vorm.

In 1930 koopt Lady Vita samen met haar echtgenoot Harold  Nicolson Sissinghurst Castle. ‘Toen ik Sissinghurst voor het eerst zag op een zomerse dag in 1930, pakte het meteen mijn hart en mijn verbeelding’. Nog voor het huis enigzins bewoonbaar was gemaakt begon zij samen met haar man aan de aanleg van de tuin. De vorige eigenaar van Sissinghurst was een boer die er oud ijzer verzamelde en kippen hield. Er was dus een hoop werk te verzetten om het huis bewoonbaar te maken en de tuin te kunnen aanleggen.

Harold Nicolson zet in de tuin de grote lijnen uit en Lady Vita ontwerpt de beplanting. Samen waren ze het helemaal eens wat het grondbeginsel voor de tuin moest worden. De tuin ging bestaan uit een aantal lange paden die van noord naar zuid lopen en van oost naar west. Deze paden geven het formele karakter aan de tuin. In de intieme tuinkamers die hierdoor ontstonden kwam een maximum aan informele beplanting. De beplanting bestond hierbij voornamelijk uit planten als rozen, lelies, irissen, pioenen, allium en fruit, veel fruit.

Een cirkelvormig gedeelte van de tuin welke werd omzoomd met taxushagen krijgt de naam: Rondel. In dit gedeelte ontwerpt Lady Vita Sackville-West de mei-junituin welke wordt beplant met een groot assortiment ouderwetse rozen. De korte bloeiperiode van de rozen moest men volgens Lady Vita maar accepteren.

Tuinvrouw Lady Vita had een enorme liefde voor rozen.  Dit is ook af te leiden uit een van de beschrijvingen die zij maakte over de roos Paul’s Lemon Pillar. ‘ Ieder welgeschapen knop is als gebeeldhouwd, je roept het beeld op van schaafkrullen in marmer. De volwassen bloem is nauwelijks minder mooi en als de eerste uitbarsting van bloei voorbij is, bedekt een tapijt van witte bloembladen de grond zo dicht dat het is alsof het er met opzet is neergelegd.’

In de junituin zijn grote aantallen van Allium christophii te bewonderen in combinatie met de damastroos Rosa damascena ‘La Ville de Bruxelles’ .

 ‘Ouderwetse rozen hebben een fijnheid alsof ze zo kunnen worden weggeplukt van een middeleeuws wandtapijt of van een zeventiende-eeuws borduurwerk.’

Begin jaren vijftig van de vorige eeuw wordt de voormalige rozentuin omgetoverd tot de witte tuin. Er komen planten met witte bloemen en lichtgrijsgroen blad die gedurende het hele jaar een aantrekkelijk beeld geven.

http://www.npg.org.uk

In laatste jaren van haar leven gaat haar gezondheid sterk achteruit en leeft zij bijna als een kluizenaar in haar schrijfkamer in de toren van Sissinghurst. De tuin raakt sterk verwildert. Lady Vita Sackville-West sterft in 1962 aan de gevolgen van kanker. Haar man Harold Nicolson blijft ontroostbaar achter en sterft zes jaar later. De tuin wordt overgenomen door het National Trust. 

De volgende rozen werden door Lady Vita Sackville-West aangeplant in de tuin van Sissinghurst.(klik op foto voor groter formaat)

Oktober Woonmaand

Het is herfst. De dagen korten, de kleuren worden buiten warmer en de temperatuur daalt. Tijd om naar binnen te gaan en gezellig de open haard aan te steken. Tijd voor ‘Oktober Woonmaand’, ingeluid op de jaarlijkse Woonbeurs in Amsterdam.

Als interieur- én tuinontwerper moet ik bij blijven op twee vakgebieden. Zo bezocht ik ook dit jaar weer ‘De Woonbeurs’ in Amsterdam. Dan kijk ik niet alleen door de bril van een ontwerper, maar ook door die van een marketeer.

De Woonbeurs is verdeeld in 3 hallen met elk een eigen concept, gekoppeld aan de doelgroepen van belangrijkste woonbladen: VTWonen, Ariadne at Home, More than Classic, 101 woonideeën, Eigen Huis & Interieur. Elk magazine heeft haar eigen ‘Inspiratiehuis’, grotendeels ingericht met de woon collectie van het betreffende blad, zoals de ‘VTWonen collectie’ (links) en de ‘101 wonen collectie’ (rechts).

Goed concept, overzichtelijk en duidelijk.
Omdat de buitenkamer steeds meer een verlengstuk wordt van het interieur, probeer ik als ontwerper de verbindingen, de overeenkomsten te zoeken tussen beiden om een harmonieus ontwerp te kunnen maken. Laat ik wat verschillen uiteenzetten:
Nadelig punt van tuinen ontwerpen is dat de keuze in materialen beperkt is. Materialen zijn immers onderhevig aan de effecten van UV en de weersinvloeden, wat maakt dat het pallet niet onbeperkt is. Hoe anders is dat in een interieur? Materialen als papier, sisal, leer, kunststoffen, kurk, vilt, fineer, hout, stoffen, metalen en porselein geven veel mogelijkheden voor verrassende combinaties.

Daarnaast hebben we nog de oneindige dessins in meubel- en gordijnstoffen, vloerbedekkingen en ontelbare behangpatronen. De verlichtingscatalogus van slechts één interieurverlichtingsfabrikant telt 530 pagina’s en weegt maar liefst 3 kilo!
Een interieurontwerper beschikt zo over meer mogelijkheden in het neerzetten van een sfeer of stijl. Dan komt de tuin er qua mogelijkheden toch wel bekaaid af. Na het bladeren van een 58 pagina tellende catalogus tuinverlichting, vraag ik mij namelijk af waar de rest is.

Buiten moeten we stijlen dus op een andere manier zien te creëren. In de tuin zijn de planten, bomen en heesters de sfeerbrengers. Ik vergelijk ze met de gordijnen, tapijten en de woonaccessoires van de tuin. Zonder die elementen kun je geen sfeer scheppen. Maar naast de beplanting, sluit de rest van de verkrijgbare materialen slecht aan op het scheppen van een lekkere sfeer, noch dragen ze bij aan ontwikkelen van een nieuwe stijl. En dat is nou net waar het vaak aan ontbreekt in de tuinbranche: Duidelijke concepten, duidelijke stijl of sfeer. We moeten het doen met de tuinstijlen: – en nu chargeer ik – de mediterrane tuin, de klassieke tuin, de ecologische tuin, landelijke tuin, de cottagetuin, met maar weinig verkrijgbare producten voor deze stijlen. Zo tref ik regelmatig materialen in de markt aan, die ik geen van bovengenoemde stijlen zou kunnen toe dichten. Om heel eerlijk te zijn: zelfs met mijn creatieve geest en fantasie vergt het moeite om een stijl of sfeer te kunnen bedenken waar ze wél in zouden passen of hoe je hiermee een harmonie tussen binnen en buiten kan creëren.

Ik hoorde een verkoper van tuinproducten eens zeggen: ‘Er zijn teveel materialen, consumenten kunnen daardoor niet kiezen’. Gezien de keuzes in het interieur kan dat onmogelijk het probleem zijn. Ik denk dat consumenten zichzelf niet herkennen in het aanbod.
Producenten van tuinproducten zullen ongetwijfeld sterke marketingafdelingen hebben. Het getuigt namelijk van behoorlijk wat lef voor een producent om zich te richten op kleine doelgroepen in de markt, zoals deze fabrikant:

Hoeveel consumenten zullen immers een ‘Peru tuin’ in het vlakke Nederland aanleggen?

Terwijl ik over de Woonbeurs loop, ratelt het in mijn bovenkamer van ideeën:
Zou deze slimme marketing niet een goed idee zijn voor de tuinbranche: Elk tuinblad met een eigen modeltuin en een eigen collectie materialen voor hun doelgroep op ‘Tuinidee’?
Tuinen maken op ‘lifestyles’ in plaats van tuinstijlen? Of nieuwe tuinstijlen bedenken met daar bij passende producten? Meer producten ontwerpen waarmee je een harmonie tussen binnen en buiten kan creëren?
Laten we eens beginnen met het collectief uitroepen van een speciale tuinmaand in de branche: Maart Tuinmaand!

Er is nog zóveel te doen, nog zóveel te ontwikkelen, te bedenken, te ontwerpen in de tuinbranche …. Wat is dat een leuke, creatieve uitdaging!
Voordat Maart Tuinmaand begint, hebben we nog een hele winter de tijd om het eens helemaal uit te denken.
Thuis, bij de open haard.
In een lifestyle interieur.

Jacqueline Volker www.lifestyleadviseur.nl

Tuinjournaal (Nederlandse Tuinenstichting) mei 1997

Tuinieren tussen troost en topsport

Een van de mooiste Limburgse tuinen is ook deze zomer weer opengesteld voor enthousiaste tuinliefhebbers. Ineke Greve stelde ruim tien jaar geleden samen met Patricia van Roosmalen en Jo Eyk de eerste Limburgse Open Tuinendagen in. Bij de start van het seizoen praatte ze met Tuinjournaal over liefde die in veelvoud wordt teruggegeven.

Het is net een week heel warm geweest als we op een koude morgen correct parkeren voor de witte poort van Huys de Dohm, een klein jachslot aan de zuidkant van Heerlen. Voor de deur onderscheppen we Ineke Greve, die voor onze komst nog snel een ronde door de tuin heeft gedaan. Binnen op de bank vertelt ze over de onderneming die het onderhoud van huis en tuin is geworden. Met volle concentratie werkt ze in het seizoen van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat buiten, op de voet gevolgd door twee trouwe metgezellen, de honden.

Fotografie: Gert Tabak

Vorig jaar hield zij op het Perrenial Perspectives Symposium in Arnhem een ontroerende lezing over haar tuin en de troost die zij eruit put sinds het verlies van haar echtgenoot. Voordat zij met tuinieren begon had ze een carriére, een gezin en een goedgevuld sociaal leven. ‘Dat is een voorwaarde om je later volledig aan een tuin te kunnen wijden’. zegt Ineke. ‘Door alle indrukken die je opdoet raak je verzadigd. Als je je dan op een plaats  als deze vestigt, kun je de drukte achter je laten. Je inspiratie en creativiteit kun je volledig uitleven in de tuin. Ik heb er mijn grote liefde en mijn geluk in gevonden.’

Van het begin af aan wijdde zij al haar energie aan de tuin. Het resultaat is, dat haar persoonlijkheid overal in de tuin weerspiegeld wordt. ‘Wanneer mensen dat nu tegen mij zeggen, en dat gebeurt regelmatig, dan is dat het mooiste compliment dat ik kan krijgen!’ In de ontwikkeling van de tuin is eveneens een afspiegeling te zien, haar persoonlijke ontwikkeling, ‘ naar grotere eenvoud en steeds meer ruimte, zoals ze zelf zegt. Toen zij 15 jaar geleden op Huys de Dohm kwam wonen, was er slechts een bordertje met afrikaantjes en vuursalie, vlak bij het huis. ‘Ik begon, voorzichtig dicht bij het huis, met formele borders, waarvoor ik planten bijeenzocht die in vorm en kleur goed combineerden.

fotografie: Gert Tabak

In de volgende jaren groeide de tuin steeds verder uit, nooit vanuit een vooropgezet ontwerp of tekening, maar altijd gevoelsmatig, intuïtief. Door de ervaring die zij door het voortdurend werken in de tuin opdeed begon Ineke zich steeds vrijer te voelen. Dat leidde tot veranderingen: ‘Als je dat hele proces hebt doorlopen, merk je dat je meer eenvoud wilt – less is more! – en dat je tuin steeds persoonlijker wordt. De tuin geeft je meer ruimte, waardoor je zelf losser wordt in de vormgeving van nieuwe toevoegingen, en veranderingen aanbrengt die de tuin ruimer maken.’ Een concreet voorbeeld vormen verschillende doorbraken in hagen die daarvoor sommige tuindelen geheel omsloten. Nu geven openingen een ruimer zicht op wat erachter ligt.

fotografie: L.J.A.D Creyghton

De ontwikkeling van deze intuïtieve benadering is echter niet vrijblijvend. ‘Het is vooral lang en hard werken,’ zegt Ineke Greve, ‘qua intensiteit te vergelijken met topsport! Ervaring haal je niet uit de boeken, je moet alles zelf doen. En dan is 2,5 hectare veel tuin. Maar toch word ik van werken in de tuin nooit moe.’ Gelukkig heeft zij hulp van zes toegewijde vrijwilligers, maar haar eigen werk blijft essentieel: ‘Zelf contact houden met je planten en ze toespreken, zelf bomen vertroetelen die het moeilijk hebben.’ Als heel stimulerend ervaart Ineke, dat je via de tuin zo goed met de bezoekers kunt communiceren. Hun verhalen in het gastenboek laten zien, dat ze dezelfde troost en liefde uit tuinen putten.

‘Het is wel eens verwarrend als ik achteraf merkte waarop mijn werk is geïnspireerd. Dan zie je opeens: het platanenlaantje, dat is Sissinghurst! Ik kreeg een gevoel van vertwijfeling: betekent imitatie niet vernietiging? Totdat de onvolprezen Gartenmensch Rob Leopold tegen me zei: Vernietiging? Welnee, je hebt de parels bij anderen gezien en ze tot een eigen snoer geregen! Nu vertrouw ik des te meer op mijn eigen intuïtie. In het nieuwe bosgedeelte heb ik met een stokje losjes slingerpaden getrokken. Dat is een lange weg vanaf de eerste kleine, formele tuinkamers!’

Tijdens de rondgang door de tuin zien we, wat zij met haar inspanningen heeft bereikt. Het voorjaarsaspect, dat bezoekers niet kunnen meemaken, is bij tijd en wijle adembenemend. In een lange smalle tussen tussen hoge hagen liggen aan weerszijden van het middenpad borders vol bijzondere bolgewassen. In een nieuwer gedeelte ligt een border met speelse vloeiende randen, waarin 21 soorten longkruid in volle bloei staan. In de bloemenweide verspreidt een menigte dichtersnarcissen zijn zoete geur. Slanke sleutelbloem zaait zich er net als in de bostuin spontaan uit. Maar er is ook een vierkante klimopborder met een symmetrische verdeling van groepjes witte narcissen. Bijna monumentaal is de omlijsting met forse pollen rabarber van een vierkante plaatsje. In de bostuin met de slingerpaadjes staan 16.000 bollen op de top van hun bloei onder de hoge bomen. Het zijn maar enkele van de tuinschatten die zij ons laat zien.

fotografie: Gert tabak

Dat we Limburg in dit jaargetijde op zijn mooist aantroffen hadden we onderweg hierheen al vastgesteld. In lichte nevel onder een bewolkte hemel stonden overal de kersenbomen in volle bloei. In de wei bij Ineke Greve staat er ook een. Het is een boom met een geschatte ouderdom van 180 jaar, waarvan de voet prachtig grillig is vergroeid.

Met genoegen toont Ineke ons de strak geknipte hagen en vormheesters. Het is een van de elementen waarin ze steeds meer plezier krijgt. Bij ingeving heeft ze elegante canapés gemaakt, met zittingen van oude hardstenen traptreden en zijkanten van geschoren Buxus. Het ‘technische’ gedeelte van de tuin is gericht op efficiënt werken. Achterin de tuin staan 5 grote compostbakken voor de verwerking van het tuinafval. Nieuwe planten worden – hoofdzakelijk door zaaien, maar ook door stekken – gekweekt in een fraaie houten kas. Deze leunt tegen de muur van het koetshuis, die zijn warmte zo geleidelijk afgeeft dat de kas ‘s winters constant 12 graden is. Na ons afscheid zien we Ineke direct weer in de tuin verdwijnen. Er is werk aan de winkel.

Tekst: Gerritjan Deunk, Leo den Dulk en Jan van Hoften in Tuinjournaal (NTs) 1997

Met rijkbloeiende vaste planten, heesters, bolgewassen en eenjarigen maakt u een kleurige border die de blikvanger zal zijn in uw tuin. Borderplanten zorgen voor een levendige, steeds veranderende en unieke beplanting waar u van het vroege voorjaar tot ver in de herfst van kunt genieten.

Border in de tuin van Peter Janke Duitsland

Elke tuinliefhebber heeft graag planten met elegante, kleurige bloemen in de tuin. De prachtige bloemen geuren vaak heerlijk en lokken prachtige vlinders. Deze rijk bloeiende planten komen het mooist uit als ze met andere soorten gecombineerd worden in een border. Het kan om een lange, smalle strook gaan, maar ook om een veel kleiner vak, een uitsparing in de bestrating of gewoon een hoekje van de tuin. De opbouw loopt meestal op van laag naar hoog, zodat alle planten goed te zien zijn. U kunt echter ook kiezen voor een beplanting die overal ongeveer dezelfde hoogte heeft. Of laat in de border enkele hoge solitairen oprijzen uit een lage beplanting.

Herfstaster (Aster (D.) ‘Jenny’)

Herfstborder met Cercidiphyllum, Hydrangea en Aster

Vorm en maat van een border

Een klassieke border is een vrij smalle, rechthoekige strook beplanting. Aan de achterzijde afgesloten door een muur of een strak geknipte haag en aan de voorzijde grenzend aan een siergazon. Als er voldoende ruimte is kunt u een dubbele border ontwerpen, met een pad in het midden. De meeste borders zijn rechthoekig, de beplanting kan echter ook begrensd worden door een golvende lijn. Een rond of onregelmatig gevormd vak behoort ook tot de mogelijkheden (eilandborder). Naast de vorm bepalen ook de maten van de border het effect. Een border moet toch wel minstens twee meter diep zijn om een aantal planten achter elkaar te kunnen zetten. Een maximum breedte is er eigenlijk niet, maar klassieke borders zijn meestal tussen drie en vijf meter diep.

Eenjarigen, bollen en struiken in de border

Veel borders worden uitsluitend beplant met vaste planten. Ook de andere groepen tuinplanten kunnen echter met veel succes toegepast worden. Eenjarige planten zorgen voor heel veel kleur, de meeste soorten bloeien vanaf juni tot aan de eerste nachtvorsten. Voor tweejarige planten geldt hetzelfde, de meeste soorten bloeien eerder dan eenjarigen. Bolgewassen kunnen ook heel goed met de vaste planten worden gecombineerd. De vroege bloeiers zoals tulpen zorgen voor extra kleur in het voorjaar, als de vaste planten nog maar net boven de grond komen. Zomerbloeiende bollen, zoals de sieruien, verdienen zeker ook een plekje in de beplanting. Daarnaast zijn struiken prima toe te passen. Rijke bloeiers zoals de bruidsbloem (Deutzia) en natuurlijk rozen zullen veel kleureffect geven.

Mooie combinaties maken

Bij het inplanten kunt u extra rekening houden met mooie combinaties. Door de bloemkleuren en –vormen af te wisselen wordt de beplanting nog sprekender. Geel naast violet valt meer op dan geel naast geel, platte schermbloemen contrasteren beter met aarvormige bloemen dan met andere schermbloemen. Zet bijvoorbeeld lichtgeel duizendblad met platte bloemschermen naast kattenkruid en ridderspoor met violette aarvormige bloemen. Door een aantal soorten, combinaties en kleuren regelmatig te herhalen ontstaat er een geheel.

Een border inplanten

September-oktober is een prima tijd om de border (opnieuw) in te planten. Wilt u de beplanting van de border verbeteren, haal dan het liefst alle pollen eruit. Deel ze in stukken en gebruik ze opnieuw. Als het om een compleet nieuwe beplanting gaat, verwijder dan eerst eventueel onkruid. Als alle planten uit de grond zijn, kan de bodem verbeterd worden met bijvoorbeeld compost en gemengde organische mest. Maak altijd eerst een ontwerp en verdeel de planten volgens het ontwerp over de beschikbare ruimte. In het geval van een grote border is het handig een vierkantenraster over het ontwerp te tekenen en de verdeling in meters in de tuin over te nemen, bijvoorbeeld met bamboestokjes of lijntjes wit zand. Laat de planten in de potjes zitten en verplaats ze net zo lang tot alles mooi verdeeld is. Als er bollen in de border komen te staan, is het handig ze ook te verdelen. Plant nu alles in, waarbij de aarde rond de pollen goed wordt aangedrukt. Maak de wortels van potplanten voor het planten voorzichtig een beetje los. Dek de pas ingeplante border af met een laag afgevallen blad. U kunt een border ook in de periode maart-april inplanten.

Onderhoud.

Om een border mooi te houden is er regelmatig onderhoud nodig. Dek de border in het najaar af met een laag afgevallen blad. Zijn er vorstgevoelige planten aanwezig dan kunt u die in een vorstvrije ruimte overwinteren. In maart of april is het tijd voor een grote schoonmaak. Knip alle afgestorven delen van de vaste planten af en hark het blad uit de border. Geef in het voorjaar ook mest. Onkruid moet regelmatig gewied worden, sommige planten hebben steun nodig en veel planten geven een tweede bloei als u ze voor de langste dag terug knipt.

Tips voor sterke en rijk bloeiende vaste planten en heesters

• Als u graag een kleurige border wilt maken dan is een zonnige plek belangrijk. Veel mooie borderplanten hebben nu eenmaal veel zon nodig om goed te kunnen groeien en bloeien.
• Extra zaken waar u op kunt letten bij de plantenkeuze: winterhardheid, geur, wintersilhouet, vlinderplant, mooie zaaddozen, wintergroen.
• Maak een mix van voorjaarsbloeiers, zomerbloeiers en herfstbloeiers zodat de border drie seizoenen lang kleur heeft.
• Geef uw border een thema, zoals bijvoorbeeld een geurende border, een vlinderborder of een beplanting in een bepaalde kleurencombinatie.
• De juiste plantafstand is belangrijk, elke plant moet zich goed kunnen ontwikkelen. Gemiddeld heeft u 9-16 planten per vierkante meter nodig.
• Maak groepjes van minstens drie of vijf planten voor een mooie volle border en veel kleureffect.
• Plantenlijstje

Kleurrijke borderplanten

• Astilbe Arendsii-groep. Diverse kleuren, halfschaduw, bloei juli-september, hoogte 50-75 cm.
• Dropplant, Agastache. Wit of violet, volle zon/halfschaduw, bloei juli-september, hoogte 75-100 cm
• Zeeuws knoopje, Astrantia major. Wit of roze, volle zon/halfschaduw, bloei juni-augustus, hoogte 50-75 cm
• Vlinderstruik, Buddleja davidii. Wit, roze of paars, volle zon/halfschaduw, bloei juli-september, hoogte tot 2 meter
• Klokjesbloem, Campanula lactiflora. Volle zon/halfschaduw, violet, bloei juni-augustus, hoogte 130-160 cm.
• Ridderspoor, Delphinium. Diverse kleuren, volle zon, bloei juni-augustus, hoogte 130-200 cm
• Bruidsbloem, Deutzia elegantissima. Wit of roze, volle zon/halfschaduw, bloei juni, hoogte tot 2 m
• Rode zonnehoed, Echinacea purpurea. Diverse kleuren, volle zon, juli-september, hoogte 50-75 cm
• Ooievaarsbek, Geranium. Wit, roze of blauw, volle zon/halfshaduw, bloei juni-juli, hoogte 25-75 cm
• Daglelie, Hemerocallis. Diverse kleuren, bloei juni-september, hoogte 50-75 cm
• Bolhortensia, Hydrangea macrophylla. Wit, roze, blauw, volle zon/halfschaduw, bloei juli-september, hoogte tot 125 cm,
• Vuurpijl, Kniphofia. Geel, oranje of rood, volle zon, bloei juli-september, hoogte 50-75 cm
• Bergamotplant, Monarda. Diverse kleuren, volle zon/halfschaduw, bloei juli-september, hoogte 75-100 cm
• Kattenkruid, Nepeta Faassenii-groep. Wit of violet, volle zon/halfschaduw, bloei mei-september, hoogte 25-50 cm
• Vlambloem, Phlox Paniculata-groep. Diverse kleuren, volle zon/halfschaduw, bloei juli-augustus, hoogte 139-160 cm
• Trosrozen, Rosa. Diverse kleuren, volle zon, bloei juni-oktober, tot 1,5 m hoogte

PERENNIALPOWER.NL

Border van Peter Janke Duitsland

Siergrassen mogen niet ontbreken in een eigentijdse beplanting. Ze geven elke border een natuurlijke toets en zijn een lange periode decoratief. Wilt u een onderhoudsvriendelijke tuin die toch mooi beplant is? Kies dan voor siergrassen. Al vanaf het vroege voorjaar zijn siergrassen mooi, als de eerste nieuwe grassprietjes boven de grond komen. Tot ver in oktober zijn er nog sierlijke bloempluimen te zien en ’s winters blijven veel soorten nog prachtig overeind staan. U haalt de natuur in de tuin met deze sierlijke grassen, ze geven een gevoel van rust. De dikke bloempluimen zijn bovendien heel aaibaar, daar wil je altijd even aan voelen.

Diamantgras (Calamagrostis brachytricha)

Siergrassen hebben veel toepassingsmogelijkheden. Als u de juiste soorten wilt kiezen voor uw eigen tuin kijk dan eerst eens naar de hoogte. De kleur van het blad is ook belangrijk: groengeel, groen, blauwgroen, rood getint of grijsgroen. Er zijn wintergroene grassen, hoge en lage soorten, grassen met een fraaie herfstkleur of een boeiend wintersilhouet. De wat hogere grassen ruisen mooi in de wind, lage wintergroene soorten zijn prima bodembedekkers en rijke bloeiers zijn het mooist voor de border.

Combineren
Als u uitsluitend siergrassen kiest bestaat het gevaar dat de tuin te groen en te saai wordt. In een aantrekkelijke beplanting zal voldoende afwisseling in kleur, vorm en hoogte moeten zijn. Door grote en kleine siergrassen te combineren met andere vaste planten en enkele heesters ontstaat er toch een boeiend geheel. Mix de sierlijke grassen daarom met rijk bloeiende borderplanten.

Bij het ontwerpen van een beplanting met siergrassen is het aan te raden om vroeg bloeiende grassen vooraan in de border te zetten. Daar achter enkele middelhoge zomerbloeiende vaste planten en achteraan de laat bloeiende grassen. Plaats op de achterste rij ook nog enkele hoge vaste planten die wat later bloeien, zoals de Virginische ereprijs (Veronicastrum virginicum) en koninginnenkruid (Eupatorium maculatum ‘Atropurpureum’). Voor extra kleur in het voorjaar zijn sieruien erg leuk, bijvoorbeeld Allium aflatunense ‘Purple Sensation’. Andere sterke vaste planten die goed combineren met siergrassen zijn bijvoorbeeld duizendblad (Achillea-soorten), rode zonnehoed (Echinacea), herfstasters en duizendknoop (Persicaria amplexicaulis en P. polymorpha). Late bloeiers die voor kleur zorgen zijn asters, herfstanemonen, zilverkaars (Actaea), zonnekruid (Helenium), gele zonnehoed (Rudbeckia) en de kokardebloem (Gaillardia).

Siergras voor potten en bakken
Veel soorten siergras groeien prima in een pot, als deze maar ruim genoeg is. Bijzonder voor het terras, met elk zuchtje wind bewegen de bladeren. Gebruik altijd verse potgrond en meng er wat scherp zand door. Geef regelmatig water en ook plantenvoeding. Zorg ook altijd voor een goede afwatering, gietwater en regenwater moet wel goed weg kunnen lopen.
Een mooi siergras voor een pot is bijvoorbeeld het vedergras (Stipa tenuissima), maar denk ook eens aan de wat onbekende Carex montana, zo’n 40 centimeter hoog met sierlijk overhangend blad. Kies voor een hoge, rechte pot bijvoorbeeld het Japans bosgras (Hakonechloa). Heeft u echt een ruime pot beschikbaar probeer dan de dwergvorm van het pampasgras, Cortaderia selloana ‘Pumila’, die 125 cm hoog wordt.

Siergrassen afknippen
De meeste siergrassen zijn vaste planten, sterk en prima winterhard. Ze sterven ’s winters bovengronds af, in het voorjaar komen er weer nieuwe grassprietjes vanuit de wortels. Bij de meeste soorten blijven de afgestorven stengels ’s winters mooi rechtop staan. Ze zijn dan nog heel decoratief, zeker met een laagje rijp of sneeuw. Knip daarom de grassen pas in het voorjaar af, in de periode eind februari/begin maart als de eerste nieuwe sprietjes verschijnen. Een andere reden om siergrassen pas in het voorjaar af te knippen is dat er ’s winters regenwater in afgeknipte stengels blijft staan, waardoor de pol kan gaan rotten.

Siergrassen scheuren
Siergrassen die als tuinplant aangeboden worden woekeren niet, maar de meeste siergrassen worden na verloop van tijd te groot. Door de pollen om de vijf jaar te scheuren wordt voorkomen dat ze te groot worden. Laat u de pollen te lang staan dan kunnen ze verhouten en dan is het moeilijk om ze nog uit de grond te krijgen. Het hart van de plant wordt dan ook vaak minder vol. Wilt u mooie pollen houden dan is regelmatig delen dus wel nodig. U krijgt zo meteen gratis meer planten, leuk om weg te geven of om op een andere plaats te planten. Het hangt een beetje af van de soort: smele (Deschampsia) om de 3 a 4 jaar delen en prachtriet (Miscanthus) om de 5 a 6 jaar. Rooi de hele pol op, steek hem in kleinere stukken met een scherpe spade en plant de mooiste stukken (buitenkant van de pol) dan weer terug. Dit is een klusje voor het voorjaar, knip de stengels dan meteen af. Geef ruim water, als snel zal er weer een prachtige pol siergras uit de wortels groeien.

Tips voor combinaties en toepassing in de tuin

Siergrassen met een fraai wintersilhouet zijn bijvoorbeeld het prachtriet (Miscanthus), struisriet (Calamagrostis) en vedergras (Stipa).
Een grote pol gras neemt al snel een vierkante meter in beslag, wel iets om rekening mee te houden in het ontwerp.
Siergrassen vormen de basis van een prairietuin, probeer eens echte prairiegrassen zoals Groot Prairiegras (Andropogon), Sorghastrum en Sporobolus.
Wilt u ook ’s winters genieten van mooi blad kies dan wintergroene soorten: zegge (Carex), smele (Deschampsia), zwenkgras (Festuca), sierhaver (Helictotrichon), veldbies (Luzula) en blauwgras (Sesleria).
De wintergroene siergrassen zijn uitstekend als bodembedekker te gebruiken, ideaal voor een onderhoudsvriendelijke tuin.

De mooiste siergrassen:

Japans bloedgras (Imperata cylindrica ‘Red Baron’)

• Trilgras, Briza media. Volle zon/halfschaduw, hoogte 50-75 cm, bloei mei-augustus, losse trosjes die altijd bewegen in de wind
• Struisriet, Calamagrostis x acutiflora ‘Karl Foerster’. Volle zon. hoogte 125-105 cm, bloei juli-augustus, strogele pluimen
• Diamantgras, Calamagrostis brachytricha. Volle zon, hoogte 75-100 cm, bloei augustus-oktober, dikke grijzig-paarse pluimen
• Smele, Deschampsia cespitosa ‘Goldschleier’. Volle zon/halfschaduw, hoogte 100-120 cm, bloei juni-augustus, geelbruine pluimen
• Japans bosgras, Hakonechloa macra ‘Aureola’. Volle zon/halfschaduw, hoogte 25-0 cm, bloei juli-augustus, geelbont blad.
• Japans bloedgras, Imperata cylindrica ‘Red Baron’. Volle zon/halfschaduw, hoogte 25-50 cm, bloei mei-juni, rood getint blad.
• Prachtriet, Miscanthus sinensis ‘Gracillimus’,‘Silberspinne’ en andere cultivars. Volle zon/halfschaduw, hoogte 130-160 cm, bloei september-oktober, zilverige pluimen
• Pijpenstrootje, Molinia caerulea ‘Heidebraut’. Volle zon/halfschaduw, hoogte 125-150 cm, bloei augustus-oktober, opstaande bruine pluimen, herfstkleur
• Vingergras, Panicum virgatum ‘Rotstrahlbusch’. Volle zon, hoogte 100-125 cm, bloei augustus-oktober, luchtige pluim en rood getint blad.
• Lampenpoetsergras, Pennisetum alopecuroides ‘Hameln’. Volle zon, hoogte 75-100 cm, bloei augustus-oktober, borstelige aartjes.
• Vedergras, Stipa tenuissima. Volle zon/halfschaduw, hoogte 25-50 cm, bloei juli-augustus, fijne op haar lijkende stengels en pluimpjes.www.perennialpower.nl

Column: Binnen-buitenkamer, uit mijn bovenkamer.

De interieurbranche loopt mijlenver voor op de tuinbranche. Interieurvoorbeelden in de media spreken voor zich, maar voor onze tuin ontspruit uit menig brein ridicule (tuinmode)ideeën.
Jacqueline Volker Lifestyle Adviseur signaleert ……
Column 4: (G)een hippe boom

In 2012 bezocht ik een echtpaar met een luxe nieuwbouw villa. Een prachtig, modern, strak vormgegeven huis van een bekende architect op een riante kavel van 1.200 m², aan de rand van een stad, grenzend aan een fraai landschap met uitzicht op een park. De woning had deels gestucte gevels, deels zwart metselwerk, overstekken en niveauverschillen.
De tuinwensen werden geïnventariseerd. Eén van de wensen was: weinig snoeiwerk aan hagen. Dat hadden ze in de vorige tuin teveel gehad. Oooh-jááá, ze waren enorme tuinliefhebbers! Hielden vooral van planten! Alle planten uit de vorige tuin hadden ze keurig gedocumenteerd in een map. Ze toonden mij de map en inderdaad: ze hadden een complete boekhouding ervan bijgehouden. Op 2 cijfers achter de komma nauwkeurig.

Ik ging voor hen aan de slag in de eerste schetsfase. Grofweg gaf ik straatwerk, muren, waterpartij, terrassen aan en een eerste suggestie voor beplanting, waaronder bomen aan op de schets. Ik zag de woning oprijzen uit wuivende, elegante siergrassen als verzachtend contrast die de architectuur juist versterkte. Fargesia’s (niet woekerende bamboes) als hagen die de inkijk en het geluid van de buren maskeerden, zodat er ook niet gesnoeid hoefde te worden. Een fraaie, grote boom aan de voorzijde van de woning en wat zwarte vlieren en groepen kleinere bomen in de achtertuin kon in de schets ook niet ontbreken.

Tevreden presenteerde ik de schets. Een schets is maar een praatstuk. Een eerste verkenning in grove lijnen op papier.
Het werd stil ……. zo’n pijnlijk moment is even slikken.
Een schets is juist bedoeld om de dialoog op gang te brengen, maar nu werd het stil. IJzig stil.

Wat ze ervan vonden? En daar kwam het: Tja, die bomen….. nee, dat kon niet. Nee, geen bomen. Daar waren ze snel over uit. En ook geen bamboes want die woekeren. En die siergrassen dicht bij de gestucte garagegevel dat kon ook écht niet want dan werd het witte stucwerk groen van de aanslag……..
Andere kritiekpunten heb ik waarschijnlijk niet eens meer gehoord, het suisde in mijn hoofd ‘geen bomen ….. géén bomen …. GÉÉN BOMEN??!!’
Lieve help. Op 1.200 m² niet één boom?
Niet die verkoeling in hartje zomer? ‘We hebben airco’.
Niet die romantische bloesem in de lente? ‘Krijg je zo’n troep van’.
Niet dat spel van licht en schaduw? ‘We zijn bang voor belemmering van ons uitzicht’.
Een windstille plek? Het leven met seizoenen? Niets van dat alles?

Bij een huis hoort een boom! Zelfs kinderen tekenen een boom bij een huis. De boom staat in kindertekeningen symbool voor de levensloop, waarbij de stam van de boom staat voor het stabiele ‘ik’ van het kind, de takken wijzen op de relatie die het kind met zijn omgeving heeft.

Ik vraag me dan van alles af: Wat zouden ze hebben gedaan toen ze zelf kind waren? Fikkie stoken van takken? Boomhutten bouwen, slootje springen met een tak als polsstok? Pijl en boog maken van takken en twijgen, boompje klimmen en appels plukken? In de herfst bladeren verzamelen met mooie kleuren en drogen, herfststukjes maken met dennenappels en eikels? In de winter wilgenkatjes plukken en op de vaas zetten?

Of bleef het bij binnen blijven met een telraam?

Verward vertrok ik met de nieuwe instructies voor schetsfase 2: Liever geen boom, maar een hippe boom mocht wel. Een bolcatalpa was dan de enige hippe boom wat ze wilden.
Ja, in de jaren 90 was een bolcatalpa zeker hip! Degene die het bedacht heeft in combinatie met de Hortensia ‘Annabelle’ is in mijn ogen geniaal! Wat is dat idee vaak gekopieerd! Hele Vinexstraten vol met voortuinen met deze combinatie. Toen was het trendy en leuk, maar anno 2012 was deze combinatie toch echt al jaren passé. Wij ontwerpers doen em niet meer. In kleine tuinen vind ik de bolcatalpa nog steeds leuk en verantwoord om te doen, maar op een kavel van 1.200 m² , met als hoogste punt van het huis 12 meter hoog, bij een super moderne, strakke villa is hij toch echt ‘not done’. Niet alleen waren de proporties zoek, maar bij de gedachte van de combinatie ‘bolcatalpa bij strakke villa’ brak mij het zweet uit. Over smaak valt misschien te twisten, maar als we denken aan de combinaties: baljurk met sneakers, een cocktaildress met kaplaarzen, een Armani met klompen dan snapt iedereen meteen wat ik bedoel.

Maar wat moest ik dan in vredesnaam wél tekenen?
Het werk bleef lang liggen op de tekentafel. Te lang. Ik staarde er vaak naar. ‘Geen boom’, dacht ik dan, ‘wel een hippe bolcatalpa. Hip.’
Ik besloot hun idee te visualiseren. Als je iets visualiseert wordt het meteen duidelijk: Zo’n kleine lollie naast zo’n kast van een huis, daarvan begreep iedereen toch wel dat de verhoudingen, zelfs zonder 2 cijfers achter de komma, compleet zoek waren?

Op de hoek van de voortuin, grenzend aan gemeentegrond tekende ik een riante Catalpa, de Catalpa bignonioides. De boom komt pas eind mei – als laatste – in het blad, dus het uitzicht wordt dan slechts 5 maanden ‘belemmerd’, voor zover het uitzicht al belemmerd werd omdat je onder de kruin doorkijkt. De witte bloesem in kaarsjes is onvergetelijk. De bloesem zou het meest op de openbare weg terecht komen, niet op terrasmeubilair in de achtertuin. In de achtertuin een groepje kleine bomen, zoals de Cornus kousa en een winterbloeiende prunus subhirtella ‘Autumnalis’. Die laatste is handig, want het tuinmeubilair staat dan toch binnen. Hoog genoeg voor een lekkere schaduwplek op een tweede terras en laag genoeg om de laatste avondstralen nog te vangen op het hoofdterras. Naar mijn idee nog véél te weinig bomen, maar goed, klant is koning.

Met de nieuwe schetsen kon ik ze niet overtuigen. Het werd niets meer met deze klant, we hadden de match gewoon niet. Dat kan. Als ik als adviseur iemand niet kan overtuigen van een gedegen advies, dan houdt het op. Als ik een vlakke tuin moet ontwerpen, zonder enige hoogten die de proporties kloppend maken, dan zou ik als ontwerper hebben gefaald. Beiden is geen goede reclame.
Maar ik was natuurlijk wel nieuwsgierig hoe de tuin uiteindelijk werd.

Op internet trof ik onlangs een foto aan op de website van de architect van de woning, met alle ramen wit geblindeerd tegen de felle zon. Een tuin met verslapte hortensia’s door de uitdrogende wind en het ontbreken van schaduw, taxushagen om te snoeien én …………..
…….. geen boom. Zelfs geen hippe.
Voor inspiratie: Bezoek de website http://www.lifestyleadviseur.nl of facebookpagina https://www.facebook.com/pages/Jacqueline-Volker-Lifestyle-Adviseur-ontwerper-voor-tuinen-en-interieurs/499254270098123

In veel tuinen is er na juli nog maar weinig kleur te ontdekken. Dat is gelukkig helemaal niet nodig, er zijn zoveel mooie planten die juist in de nazomer en de herfst hun bloemen tonen. Met deze laat bloeiende planten verlengt u het bloeiseizoen zodat de border ook na de zomervakantie nog prachtig is.

Sussex Prairie Garden in het najaar.

Rode Zonnehoed (Echinacea purpurea)

Veel bekende borderplanten bloeien in mei, juni en juli, zoals pioenrozen, papavers, klokjesbloemen en lupine. Een beplanting met deze vroege zomerbloeiers zal in juni en juli zeker prachtig zijn. Maar als er geen later bloeiende soorten tussen groeien wordt het in augustus en september wel erg groen in de tuin. Gaat u elk jaar in juli op vakantie dan is het eigenlijk jammer als de meeste planten in die maand bloeien. Nog een reden dus om ook laat bloeiende planten te selecteren.

Met enkele goed gekozen nazomerbloeiers kunt u de beplanting echt ophalen. Het gaat er om een mix te maken van voorjaarsbloeiers, vroege zomerbloeiers en nazomerbloeiers. Plant bijvoorbeeld sieruien (Allium), ooievaarsbek (Geranium), klokjesbloemen, duizendknoop en herfstanemonen door elkaar. Vorstgevoelige soorten zoals Dahlia en Canna kunnen de compositie aanvullen, ze zorgen voor veel kleur in de nazomer. De bloemen van deze knolgewassen blijven zelfs verschijnen tot ver in de herfst. Deze planten hebben misschien een enigszins ouderwetse uitstraling, maar door ze te mixen met siergrassen en laat bloeiende vaste planten ontstaat er een heel eigentijdse stijl.

Vlammende kleuren

Het effect van een nazomerborder wordt voor een belangrijk deel bepaald door de gebruikte kleuren. Veel late bloeiers vertonen vlammende gele, oranje en rode tinten, zoals de oranje dropplant Agastache ‘Firebird’, dahlia’s, bloemriet (Canna), zonnebloemen (Helianthus), Crocosmia en zonnehoed (Rudbeckia). Ze zijn heel geschikt voor nazomerborders omdat met hun sterke kleuren langzaam kan worden toegewerkt naar de herfstkleuren van bomen en struiken. Ook de warme kleuren helder roze en paars passen goed in dit jaargetijde.

Helenium Moerheim Beauty

Houdt u niet zo van de felle kleuren dan is er genoeg keuze in zachtere tinten zoals violet, roze, wit en blauw. Plant eens paarse herfstasters, blauwe monnikskap (Aconitum), witte zilverkaars (Actaea) en roze herfstanemonen (Anemone x hybrida ‘Königin Charlotte’) bij elkaar, een prachtige combinatie. Vergeet niet om als basis enkele fraaie bladplanten toe te voegen, zoals de alsem (Artemisia) met zacht grijsgroen blad of de zuurbes (Berberis thunbergii ‘Rose Glow’), een heester met gevlekte roze blaadjes.

Nazomerbloeiers combineren

De verschillende planten komen in de border vaak nog beter uit als ze met de juiste buurplant gecombineerd worden. Hierbij kan het gaan om een combinatie met opeenvolgende bloei, zo creëert u op één plek in de tuin een lange bloeiperiode. Bijvoorbeeld sieruien in combinatie met wolfsmelk (Euphorbia), kattenkruid (Nepeta), klokjesbloemen (Campanula) en herfstasters. Of kies enkele soorten die tegelijk bloeien voor een maximale kleurexplosie. Een opvallende nazomercombinatie kunt u maken met oranjerood zonnekruid (Helenium ‘Moerheim Beauty’) en violetblauwe dropplant (Agastache ‘Black Adder’). Of zet gele zonnebloemen naast blauwe monnikskap en siergrassen. Zachte romantische tinten zijn te vinden in de combinatie van roze Virginische ereprijs (Veronicastrum virginicum ‘Pink Glow’), roomwitte duizendknoop (Persicaria polymorpha) en paars ijzerkruid (Vernonia).
Omdat de border een belangrijk tuinonderdeel is, mogen late bloeiers er zeker niet in ontbreken. Samen met de silhouetten van uitgebloeide planten en siergrassen zorgen nazomerbloeiers voor een levendig effect in de tuin: ze geven ze de nazomer kleur en sfeer.

Aster novae-angliae
Herfstaster (Aster novae-angliae)

Tips voor de toepassing van planten die in de nazomer en de herfst bloeien:

1. Voor een kleine tuin is het een leuk idee om een paar late bloeiers in potten te kweken. Zet deze planten dan in de nazomer tijdelijk tussen de uitgebloeide planten. Heel geschikt zijn bijvoorbeeld dahlia’s, ijzerhard (Verbena bonariensis) en eenjarigen zoals de siertabak (Nicotiana).
2. Kies niet teveel verschillende soorten en zorg voor herhaling, zo ontstaat er eenheid in de beplanting.
   Zet late bloeiers het liefst achteraan in de border, of tussen lagere planten die eerder bloeien.
   IJzerhard (Verbena bonariensis) neemt nauwelijks ruimte in en groeit transparant. Deze soort kunt u overal in de border planten, zelfs wat meer vooraan. Fantastische vlinderplant.
3. Zoek nu de mooiste nazomerbloeiers uit bij de kweker of het tuincentrum. Ze kunnen zelfs al meteen geplant worden, zo kunt u direct nog heerlijk nazomeren in eigen tuin.
4. Voor het terras of balkon zijn potten met nazomerbloeiers een prachtige aanvulling. U maakt bijvoorbeeld mooie combinaties met rijk bloeiende herfstasters en een fraai siergras

Tuinieren is manipuleren met de tijd. Mei 1996 Tuinjournaal.

Ze tuinieren amper tien jaar, hebben alletwee ook nog een drukke baan. En toch staat de Heerenhof in Maastricht hoog op de innovatieve tuintoptien. Een goed gesprek over de drijfveren van Jo en Jan. ‘De mens wordt gemiddeld vijfenzeventig jaar oud en dan pas kan hij reïncarneren. De kringloop van een tuin is twaalf maanden. Als mens kun je dus hiervan vaak getuige zijn. Je vergroeit zo met een tuin en dat is voor mij een verrijking. Het wordt als het ware je kind. Maar we gaan er beslist niet zachtzinnig mee om. Onze tuin krijgt een stevige opvoeding! Na de Helleborus staan we te springen aan het begin van het nieuwe seizoen. Dat is onze kerstmis: nieuw leven. En je kijkt weer uit naar de volgende maand die volgt en zo het hele jaar door.’

Juist in de hoogtijmaand juni denk ik alweer aan augustus en ben ik benieuwd hoe het volgend jaar juni zal zijn. Via tuinieren haal je de toekomst naar je toe’. Twee enthousiaste citaten uit een gesprek met Jan van Opstal en Jo Willems die behalve een tuin ook nog een leven samen delen. De tuin is amper tien jaar oud en die tijd heeft hun leven grondig veranderd. Zo begrijpen ze niets meer van mensen die het liefst de natuur hun gang laten gaan en vervolgens verklaren dat de tuin hen zoveel rust geeft. Dat geldt niet voor de Heerenhof. ‘We herhalen niets, we volgen niets. We hebben geen monumentale tuin.´

We kunnen uitgaan van het moment, alles rigoreus anders doen en hebben zo altijd de mogelijkheid voor nieuwe dingen! Dat is ons voordeel, we hoeven niets te conserveren’. Al die keuzes en kansen laten de zaak ook wel eens uit de hand lopen bij deze voortvarende tuinders. Ze zitten het liefst aan de grens van hun mogelijkheden, energie en kunnen, graag iets er overheen. Ze zweren dan even geen grote projecten meer te doen, maar de tuin kruipt waar hij niet kan gaan.

Je wilt jezelf ook graag choqueren. Je kunt niet alles in harmonie doen en dat gevoel wordt alleen maar sterker. Heerlijk een terp met distels maken! We kunnen ook zo onconventioneel denken omdat we vanuit een absoluut nulpunt gestart zijn. We deden wat we wilden. Het is pas 5 jaar geleden dat we tuinen van anderen gingen bekijken. we hadden wel borders op kleur, seizoen en hoogte. Maar van planten wisten we niks.

En laten we eerlijk zijn, een tuin ziet er al snel aardig uit. We zijn gaan perfectioneren, zodat de beplanting spannender wordt’. Jo volgde een zesweekse cursus Vaste Planten bij Groei en Bloei en begon daarna de eigen kwekerij. Hij las zich de winter door met alle beschikbare catalogi om een beetje overzicht te krijgen.

Hij koos, plantte en koesterde zijn kweek totdat hij het gevoel kreeg dat hij ze kende en ook nooit meer vergat. Jan volgde een tuinontwerperscursus in Vught en liep stage bij een tuinarchitect voor de finesses van het vak. hij past de opgedane kennis toe in de eigen tuin, maakt ontwerpen voor anderen en voert ze soms nog uit ook. ‘Maar we blijven oprechte amateurs! Dan blijft de tuin bijzonder en wordt nooit een sleur. Je houdt de vrijheid die je als professional niet hebt. Bovendien willen we ook doorstoten tot de hoogste regionen qua kennis. Nu mag je nog aanrommelen en de hoogste norm is je eigen norm.

Je hoort van bezoekers zo vaak dat ze onze tuin zo bijzonder vinden. Ik wil dat niet te veel horen. Het verplicht je zo tot vernieuwen. En dat doe ik liever uit mezelf. Want onze tuin kan nog steeds veel beter. Geen vakantiegevoel dus, geen vrijblijvendheid. Tuinieren is voor ons een serieuze zaak. Wij zijn dan ook zeer ongeduldig van aard en manipuleren de tijd. We planten het liefst grote bomen.

De ondertitel van kwekerij De Limieten is op ons van toepassing, voor ongeduldige tuiniers. Wij zullen de klok eens even tien jaar vooruitzetten. Niks uitstellen, het eerste jaar zetten we twaalf planten neer. Het volgend jaar zetten we er zes in een pot en de rest ziet er meteen vol uit´. Aktie genoeg dus in de Maastrichtse modeltuin. Sinds het eerste tuinbezoek van de Open tuincommissie van de Nederlandse Tuinenstichting is het snel gegaan. Ze zijn inmiddels Open tuin voor diverse clubs en bladen. Ze bestieren ook nog een NTs Tuinshop. Maar na de hausse in de zomer gaat de druk van de ketel. Dan is er even vakantie en mag de natuur even, heel even maar zijn eigen gang gaan.

Tekst van Gerritjan Deunk in het Tuinjournaal, mei 1996, van de Nederlandse Tuinenstichting. De foto van Jan van Opstal en Jo Willems is gemaakt door fotograaf  L.J.A.D Creyghton.

Verwilderingsbollen zijn een ‘makkie’
Wie nog twijfelt bij het horen van het woord ‘bloembollen’, kan zijn lol op met verwilderingsbollen. Verwilderingsbollen zijn serieus een ‘makkie’. Eenmaal geplant hoef je er niets meer aan te doen en bloeien ze ieder jaar steeds rijker. En nog leuker… Het worden er steeds meer! Ze maken op eigen kracht nieuwe bolletjes en veel soorten zaaien zich uit. Het zijn dus echte cadeautjes voor in de tuin.

Hebbedingetjes
Het zijn hebbedingetjes, deze (kleine) tuinjuweeltjes, zowel in de tuin als op het terras en het balkon. Ze zijn al duizenden jaren gewend om in de natuur te overleven. Zich zelfstandig handhaven in een tuin is voor deze ijzersterke bolgewassen dus een koud kunstje.

Na de bloei blijven de bollen onder de grond leven en in het nieuwe seizoen lopen ze gewoon weer uit. Dat maakt ze zo verrassend.

• Verwilderings-weetjes
  Verwilderingsbollen zijn onderhoudsvriendelijk; het zijn weinig-werk-en-veel-plezier-planten.
• Plant verwilderingsbollen op een plek waar niet gespit wordt en waar ze ongestoord hun gang kunnen gaan. Dan geven ze het meeste plezier.
• Ze zijn in trek bij insecten; hommels zijn bijvoorbeeld frequente bezoekers. Als er verder nog bijna niets bloeit, beschikken deze vroege bolgewassen al over voldoende nectar.
• Verwilderingsbollen zijn perfect als onderdeel van bestaande beplanting. Denk bijvoorbeeld aan bodembedekkers onder bomen en heesters. Narcissen, Scilla en Leucojum in zachte kleuren pastels en wit maken er een echt feestje van.
• Lastig kiezen
  De keus in verwilderingsbollen is enorm en kiezen kan daardoor lastig zijn.
• Daarom zijn de 15 leukste verwilderingsbollen op een rijtje gezet. Voor het gemak zijn het gemiddelde aantal benodigde bolletjes per vierkante meter erbij vermeld.
• Kijk hier naar een artikel over Stinzenplanten.

Kijk ook op BULB.COM

De top 15 leukste verwilderingsbollen (klik op foto)

Van de vier jaargetijden is de winter nog steeds het minst gewaardeerde tuinseizoen. Veel tuiniers richten zich volledig op de zomer waardoor er na dit seizoen vaak niet veel valt te beleven in hun tuin. Met als resultaat een vaak kaal en levensloos aanzicht waar niemand vrolijk van wordt. Wanneer we ons een beetje meer gaan verdiepen in dit seizoen zal blijken dat de winter zeker niet kleurloos hoeft te zijn.

Na de uitbundige bloei van de zomer zijn er veel planten die bloeien tot aan de eerste vorst. Veel rozen bijvoorbeeld bloeien nog lang door na de zomer. Door optimaal gebruik te maken van laatbloeiers in de herfst, zoals asters en herfstchrysanten en vroegbloeiers in de lente, zoals sneeuwklokjes, verkort u het winterseizoen.

Cambridge University Botanic Garden

Als na de herfstbloei in uw tuin dan eenmaal de winter begint dan zijn er meer dan genoeg manieren om kleur in uw tuin te genereren.

• Afgestorven plantdelen: Veel tuiniers beschouwen de dode en afstervende stengels van vaste planten als op te ruimen rommel. Planten kunnen echter zowel dood als levend mooi zijn. Het is de moeite waard om de tijd te nemen rond een herfstborder te lopen om te zien hoe zomerbloemen zich afkeren van kleur en uitgroeien tot sculpturen. Vooral bij een droge herfst kunnen veel vaste planten een prachtig skelet vormen.  Vorst, sneeuw en vooral rijp zal alles met een laagje ijskristallen bedekken. De bruine kleur van de herfst wordt omgetoverd tot een wit sprookje. Voorbeelden van deze planten zijn: Achillea, Agastache, Astilbe, Echinacea, Monarda, Nepata soorten, Phlomis, Rodgersia, Rudbeckia, Sedum cultivars.
• Groenblijvers: Er is een grote keuze aan sparren en dennen die voor het nodige groen in allerlei tinten voor onze tuin zorgt. Daarnaast zijn er veel heesters die hun blad in de winter behouden. Hedera kan in de winter een prachtige groene bekleding vormen voor uw schutting of als groenblijvende bodembedekker. Voorbeelden van groenblijvende heesters zijn: Aucuba, Andromeda, Buxus, Cotoneaster, Camellia, Calluna (struikheide), Hebe, Gaultheria, Ilex, Hypericum, Liguster, Leucothoe, Pernettya, Photinia, Pieris.

  Callicarpa bodinieri

• Winterbloeiers: Er zijn verschillende soorten heesters die bloeien in het late najaar, hartje winter of het vroege voorjaar. Er zijn bloembollen welke al in de winter gaan bloeien. En er zijn vaste planten die bloeien in de winter. Voorbeelden van echte winterbloeiers zijn: Chimonanthus praecox, Daphne mazereum, Erica darleyensis, Hamamelis mollis, Jasminum nudiflorum, Viburnum soorten, Helleborus, Convallaria, Forsythia, Callicarpa.
• Stammen en takken: Veel bomen bezitten stammen die in de winter zeker de moeite waard zijn om te bewonderen. Dit kan zijn door hun structuur en/of door de kleur. Ook heesters kunnen door hun gekleurde takken een vrolijk aandoend geheel vormen. Voorbeelden van fraaie boomstammen/takken zijn: Betula utilis/ermanii/costata/nigra, Prunus maackii/serrula, Cornus soorten, Acer griseum/capillipes.
• Grassen: Naast kleur aan de tuin geven deze planten ook een speels en levendig karakter aan uw tuin. Veel grassoorten blijven groen in de winter. Goede keuzes voor grassen in de winter zijn bijvoorbeeld: Calamagrostis, Cortedaria, Deschampsia. Miscanthus sinensis ‘Silberturm’.
• Bessen/vruchten: De bessen/vruchten die al eerder hun opwachting maakten zitten vaak nog aan de takken. Zij zorgen niet alleen voor kleur maar zijn een belangrijke voedselbron voor o.a vogels. Een goed voorbeeld hiervan zijn rozenbottels. Andere voorbeelden zijn: Aronia, Berberis, Cotoneaster, Euonymus, Rhus, Viburnum (opulus).

Veel groenblijvende heesters wensen een zure grond. Bladhoudende planten verdragen in de regel geen ochtendzon: na elke nachtvorst ontdooien de bladeren te snel, waardoor schade ontstaat. Groenblijvers kunnen in de regel goed in halfschaduw staan. In tegenstelling tot de meeste bladverliezende heesters worden de groenblijvende heesters met kluit geleverd waardoor ze meestal iets duurder in aanschaf zijn. De verdamping via het blad gaat ook in de winter door, zodat de wortels minder mogen beschadigen om de wateropname zeker te stellen. In vorstperiodes gaan de bladeren vaak verticaal afhangen omdat de wateropname dan stagneert.

Cambridge University Botanic Garden

Door beschutte plekken in de tuin te maken en voor genoeg vruchtdragende heesters te zorgen trekt u ook in de winter dieren zoals vogels en egels aan. Dit verhoogt zo ook uw tuinplezier in de winter. Verder doet een goede, sfeervolle tuinverlichting ook wonderen.

De Cruickshank Botanical Garden ligt in het oude gedeelte van de Schotse stad Aberdeen. Deze stad ligt hoog aan de oostkust van Schotland en is sinds vele jaren de thuisbasis van de Schotse Off-shore industrie. De botanische tuin is onderdeel van de Universiteit van Aberdeen.

De locatie is al sinds 1647 in gebruik als tuin en park, destijds onder de naam: Clunys Garden. De tuin ligt ongeveer 2 kilometer vanaf de kust en heeft dankzij zijn beschutte ligging  vrijwel geen vorst en doorgaans milde temperaturen.

In het jaar 1898 kocht Miss Anne Cruickshank de grond om het vervolgens aan de Universiteit te schenken met als doel: het oprichten van een botanische tuin ter nagedachtenis aan haar vader.

Van de oude beplanting is er nog weinig over. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd veel van de oorspronkelijke beplanting vervangen ten behoeve van het kweken van groente en fruit voor de hongerige bevolking van deze middelgrote stad.

Het arboretum neemt een grote plek in de tuin in, ook is er een grote rotstuin en rozentuin.  De zogenaamde Sunken Garden is een bekend onderdeel van de tuin.

Website

Jarenlang waren de stadsparken in ons land niet meer dan een plek waar je op zondagochtend een ommetje door deed of een plek om de hond uit te laten. Het park was een plek waar je kon kijken naar het groen vanaf het pad met een laag hekje en daarachter het bordje met de tekst “Gras niet betreden”. Veel stadsparken zijn de laatste jaren echter verandert van kijkpark naar leefpark.

Relaxen in het Vondelpark

Het groeiend aantal bezoekers aan stadsparken is een landelijke trend maar Amsterdamse parken en dan met name het Vondelpark zetten de trend. Na de grootschalige (woning)renovatie die in veel wijken plaatsvond veranderde veel van deze wijken in hippe buurten. Wonen in de stad wint aan populariteit vooral onder hoger opgeleiden. Deze ‘nieuwe’ stedelingen nemen daarbij genoegen met een kleinere woning en compenseren dit met kwalitatief openbaar groen. De parken zijn opener en veiliger geworden en er is hier en daar kleine horeca.

De muziektent in het Vondelpark is een rijksmonument

Het aantal Amsterdammers dat een bezoek brengt aan een stadspark is in de periode tussen 1996 en 2008 verdubbeld. In het jaar 1996 bezocht 58% van de Amsterdammers wel eens het Vondelpark, in 2008 was dit maar liefst 89%. We trekken dus masaal naar het park, waarbij dankzij de aanwezige Wifi, werken en studeren de nieuwste trend is. Naast het beroemde Vondelpark zijn het terrein bij de Westergasfabriek, het Nelson Mandelapark (het vroegere Bijlmerpark) en het Erasmuspark populaire plekken geworden.

Het Amsterdamse Vondelpark is het bekendste en drukbezochtste stadspark van ons land. De opening van het park, met een oppervlakte van bijna 50 ha, was in 1865 met als doel rijke Amsterdammers aan de stad te binden en de arbeiders kennis te laten maken met natuur en frisse lucht. Vele jaren later blijkt het park nog steeds aan deze doelstelling te voldoen.

Relaxen in het Vondelpark is van alle tijden

Het is weer wachten geworden tot volgend jaar om naar het beste tuinprogramma op tv te kunnen kijken: Gardeners’ World. Veel tuiniers uit ons land volgen het Britse programma al jaren. Monty Don praat de show op een fantastische wijze aan elkaar en weet ons met zijn ongelofelijk grote kennis over planten, tuinen en tuinieren telkens te boeien. Toch kan ik meestal niet wachten tot mijn favoriete presentatrice in beeld komt: Carol Klein.

Wat is dat toch een heerlijk mens, alleen al haar stem maakt mij vrolijk en ik ben ervan overtuigd dat velen mijn mening delen. Het enthousiasme waarmee zij onderwerpen in de show behandeld is intens en oprecht. Het afgelopen seizoen konden wij haar volgen in het begeleiden van een jong stel bij het opstarten van hun eigen tuin. Daarnaast bezocht zij in iedere show een tuin met een specifieke plantcollectie. Telkens doet zij dit op zo’n wijze dat zij het bij mij zelfs voor elkaar zou krijgen om een brandnetel in mijn tuin te zetten, als zij het maar zegt.

Carol Klein (1945) werd geboren in het stadje Walkden in het Engelse graafschap Lancashire. Hier bracht zij samen met haar twee broers haar jeugd door. Haar jeugd beschrijft zij zelf als een mix van veel plezier, maar helaas toch ook met wat frustratie. Haar vader had in Walkden zijn eigen tv/audiospeciaalzaak maar in werkelijkheid kwam het op haar moeder aan om deze onderneming te runnen. Haar vader was er een van lang leve de lol en zijn passie lag meer in de richting van motorfietsen, alcohol en lol maken. Haar vader had ook absoluut de pest aan tuinieren en zag hier geen toekomst in voor zijn dochter.

De liefde voor snelheid en motorfietsen heeft zij dan ook van haar vader. ‘ Mijn broers proberen het mij nog uit mijn hoofd te praten maar ik denk er serieus over om een motorfiets aan te schaffen. In mijn tienerjaren bezat ik samen met wat vriendjes een Matchless 350.’

Op haar vijftiende besloot Carol om met school te stoppen. ‘ Ik besloot om te stoppen omdat ik er niet ver vanaf was om er vanaf gestuurd te worden, ik was ze maar voor.  Graag had ik naar de Kunstacademie gegaan maar mijn vader zag dit helemaal niet zitten waardoor ik uiteindelijk ben gaan werken.’ Carol ging werken in de grote stad Manchester, waar zij panty’s en fournituren verkocht in de Kendal Milne department store.

De liefde voor tuinieren heeft zij van haar moeder die hier zelf weliswaar niet vaak aan toe kwam. Haar grootvader had een volkstuin waar ze vaak was te vinden. ‘ Mijn eerste lessen in tuinieren kreeg ik van mijn opa en mijn moeder. Hangend over het tuinhek had ik vaak gesprekken met andere tuiniers, iets wat tegenwoordig bijna ondenkbaar is als jonge meid.’

Uiteindelijk hing Carol de panties aan de wilgen en behaalde haar felbegeerde diploma aan de kunstacademie. Voordat Carol met haar man Neil naar Devon verhuisde was ze een tijdje docent op een school in Londen. In Devon begon Carol met het opbouwen van haar eigen kwekerij en was daarnaast druk als moeder van haar twee dochters. Carol is een specialist in Cottage Gardens en kweekt dan ook voornamelijk planten die goed in dit soort tuinen passen.

‘Ik geloof niet in groene vingers, toen ik ging lesgeven in kunst realiseerde ik mij dat iedereen kan tekenen en ik denk dat ook iedereen kan tuinieren. Mijn beste advies is om goed te kijken. Observeer goed wat er allemaal gebeurt in je tuin. In elke tuin maakt de natuur de wet uit, je hoeft alleen maar het zelfde na te streven. Als je een plant hebt die het goed doet langs de kust moet je hem niet in kleigrond gaan planten. Verder heb je veel geduld nodig als tuinier.’

Carol Klein kijkt met veel plezier uit naar het tv-seizoen van 2015. Ze heeft net weer een week van opnames achter de rug voor een nieuwe serie shows die zij gaat presenteren op BBC 2:  Plant Odysseys. Hierin gaat ze de weg behandelen die bepaalde planten – roos/iris/tulp/klaproos – hebben afgelegd vanuit de wilde flora tot in onze tuinen. Binnenkort gaat zij voor deze productie een reis naar Kazachstan maken en hier heeft ze ontzettend veel zin in.

Voor de uitbreiding van het sierbestratingspark bij Buiter Beton in Balkbrug werd ontwerper en lifestyle-adviseur Jacqueline Volker dit voorjaar uitgedaagd om één van de dertien nieuwe thematuinen te ontwerpen met een duidelijk lifestyle thema.

Het werd een ‘Binnen-Buiten’ tuin met ‘outdoor cooking & living’ als lifestyle beleving. De tuin is een inspiratie voor zowel hoveniers als particuliere klanten die de showtuin bezoeken.

Volgens Jan Buiter hebben klanten meer en meer behoefte aan inspiratie en beleving. “In het bestaande showpark lag al een groot deel van ons assortiment, maar het blijft voor veel mensen toch moeilijk om zich voor te stellen hoe materialen er in combinatie met beplanting er in hun eigen tuin uitzien”, zegt hij. “De aanleg van dertien voorbeeldtuinen was daarom voor ons een logische stap. We hebben Jacqueline Volker gevraagd om een tuin te ontwerpen met een totaalbeleving”.

Gespecialiseerd in thematuinen, was deze ontwerpopdracht Volker op het lijf geschreven. Ze ontwierp een ‘Binnen-Buiten’ tuin, waarin buiten koken en leven centraal staat. “Steeds meer wordt de tuin een verlengstuk van het interieur”, vertelt Jacqueline. “Daarbij is moestuin-tuinieren de laatste jaren een ware trend geworden. Je zelf verbouwde groenten en fruit verwerken in lekkere gerechten en koken voor je familie en vrienden is helemaal een lifestyle van nu en een trend waar ik graag op aanhaak. Een tuin met duidelijk concept waarin alles op elkaar is afgestemd, spreekt de beleving van een doelgroep aan. De tuinbranche kan niet meer om een dergelijke benadering heen.”

Binnen dit thema werd de tuin voorzien van een serre met een riante keuken die van binnen doorloopt naar buiten. Naast wintergroene hagen, bestaat de beplanting o.a. uit een Notarisappelboom, druif, de eetbare daglelie en natuurlijk verse kruiden. Ook aan duurzaamheid is gedacht, getuige de loungehoek uitgevoerd in bamboeplanken, een eigen, innovatief ontwerp van Jacqueline. De sfeer is door de kleurstelling en de unieke Duostone keramiektegels met de mix & match dessins, mediterraan te noemen.

Kun je het ontwerp en de vormgeving van de bamboe loungebank meer toelichten?

De bank is een speciaal ontwerp van mij. Het is een handige ruimtewinner. Hij is gemonteerd aan de verhoogde border en geïntegreerd in het ontwerp, een ruimtewinst van maar liefst 40% t.o.v. een traditionele loungeset. De onderkant is open en oogt daarom ruimtelijk. Je kunt ook handig je voeten eronder kwijt, dat kan bij de loungesets vaak niet. Vaak zet je de set toch op één vaste plek neer in een wat kleinere tuin, dus kun je em net zo goed vast monteren. De banken de ‘Goldline’ met rugleuning en de ‘Silverline’ zonder leuning zijn in een paar tuinontwerpen al gebruikt en men is erg enthousiast.
Bamboe hout is duurzaam, trekt niet krom, is net zo sterk als hardhout en is mooi om te zien.

De gestucte keuken met betonnen U-elementen en betonnen aanrechtblad laat zien hoe men materialen zelf kan combineren. “We gaan natuurlijk graag mee met de tijd. De tuin speelt daarom ook helemaal in op de nieuwste tuintrend ‘Eco Luxe’ voor 2015 waarbij materialen als koper, luxe keramiek en beton worden toegepast.” aldus Jacqueline.

De tuin is gestyled aan de hand van de trend Ecolux. Waarom? En met welke materialen is er gewerkt?

Ik zou graag zien dat tuinen meer op ‘lifestyle’ worden ontworpen. Styling is daar maar slechts één aspect van. Het begint bij doelgroepensegmentatie.
Tuinbranche Nederland werkt voor 3 tuintypes 3 verschillende trends uit. Deze doelgroepen marketing noem ik ‘lifestyle’. ‘Eco luxe’, een stijltrend voor 2015, past het best bij het tuintype blauw die ook van deze tuinstijl houdt. Binnen deze trend waren de materialen als beton en keramiek al aanwezig in het ontwerp, zodat ik de styling voor de fotografie daar op kon aanvullen. In deze stijltrend Eco Luxe past bijvoorbeeld het gebruik van RVS, koper en de opengewerkte structuren die je ziet in o.a. de stoelen. Het kleurgebruik wit, zwart, grijsgroen, petrolblauw en roze zit in het kleurenschema van Eco Luxe.

Vind je dat tuinen sowieso meer gestyled moet worden en waarom?

Het is zeker niet mijn bedoeling om tuinen overdreven te decoreren zoals we dat van tv programma’s kennen. Producten die voor tuinen beschikbaar zijn om een tuin aan te kleden zoals we dat wél in een interieur doen zijn nog onvoldoende voor handen.
Ik weet zeker dat er in de tuinbranche nog heel wat te halen valt als we, binnen slimme marketingconcepten, met innovatieve materialen die UV en weersbestendig zijn en met produkten kunnen komen die meer (design)uitstraling hebben, meer in tuinstijlen passen, of meer in ‘lifestyles’ passen. Daar ligt een enorme creatieve en commerciële uitdaging!

Een tuin is voor mij geen statisch plaatje om naar te kijken, er mag van mij juist in geleefd worden! Op foto’s laat ik graag feestelijkheid, gezelligheid en lekker samenzijn zien.
Het gaat mij meer om de beleving in de tuin, welke sfeer het oproept. Voor de fotografie van tuinen kies ik voor een reclame-product-mode fotograaf die feilloos zo’n lekkere sfeer kan neer te zetten.

Naast de ‘Binnen-Buitentuin’, zijn de twaalf andere thematuinen ontworpen door tuin- en landschapsarchitect Wilfried Reuvers, waaronder een ecotuin, een vijvertuin, rode lopertuin en pergolatuin op maandag t/m zaterdag gratis te bezoeken door particulieren.

http://www.lifestyleadviseur.nl/

http://www.buiterbeton.nl/

KLIK OP FOTO VOOR GROTER FORMAAT:

Bollenkennis is Bollenliefde | tuinjournaal 1997

De locatie is even origineel als de geïnterviewde. Bollenkenner Rita van der Zalm nodigde ons uit om de laatste dag in het bollenparadijs ‘de Keukenhof‘ mee te vieren en voordat de hekken écht dichtgaan te praten over haar grote passie: De bol.

Tijdens onze wandeling wijst Rita van der Zalm ineens op een wilde groep narcissen boven op een heuvel in de verwilderde tuin. “Hoe kunnen ze die nou zo hoog zetten? Die staan veel te droog! Er is weinig eerbied voor de bol, er wordt slecht naar geluisterd”. Meer waardering is er voor de Eremurus, de woestijnkaars die uit Azië komt en droogte gewend is. Het bovenstaande maakt meteen duidelijk dat Rita van der Zalm haar kwekershart aan de bol verpand heeft. Trouwe lezers van Onze Eigen Tuin krijgen al 14 jaar aanwijzingen en tips van haar hand over de bollen, en dan speciaal ‘bijzondere bolgewassen’.

Een selectie van deze artikelen is gebundeld in ‘Bloembollen, een liefde voor het leven’, een boek waarin, als we Romke van de Kaa mogen citeren, ‘ze verteld op nuchtere toon over haar ervaringen met bollen. Haar boek is als een goed gesprek aan de keukentafel’. In het boek veel informatie over bollen, hun sterke en zwakke punten, hun maatvoering en wat zeer belangrijk is: waar schaf je ze aan. Maar ook: wat lijkt er veel op, is het makkelijker te houden en goedkoper. Een vakvrouw aan het woord!

De kennis is van grootvader via vader op haar overgegaan. Stammend uit een Haags kwekersgeslacht – vaste planten en ook bollen – was zij graag kweker geworden, maar het behoudende kwekersmilieu van die tijd hield haar tegen. Gelukkig treft zij op haar levenspad een ‘bollenman’, met wie zij nu samen een kwekerij runt. Ze krijgt nu de ruimte zich te ontwikkelen op het terrein van de bijzondere bollen, die nog niet zo hoog in aanzien zijn. De ‘tulpenadel’ drukt nog zijn stempel op het dorp. Met de kennis ontwikkelt zich ook de liefde. ‘Alles moet je geven om goed te zijn. Het hele dagelijkse leven is er op ingesteld, je gaat niet naar een verjaardag als er nog ‘ziek gezocht’ moet worden en met bevallen schiet je op want de veiling wacht! De bol bepaalt. Je bent er toch altijd mee bezig, wegen en knijpen’.

Fotografie: Peter Schut

Een bol moet lekker aanvoelen, massief en rond. Dat doe je met je ogen dicht. Het zijn ronde en vrouwelijke vormen. Net als de duinen waar ik op uitkijk. Als ze scherp en puntig zijn dan zou ik ze afvlakken. Nu zijn ze rond en kan je erover aaien, net als de beelden van Barbara Hepworth. Contact met dingen. Ik loop ook graag op blote voeten en voel de grond tussen mijn tenen. Contact met moeder aarde.

We komen op onze tocht de directeur van de Keukenhof, de heer Koster, tegen die met een aantal keurig in het pak zittende heren met mappen onder de arm een laatste rondgang maakt. ‘Het aantal vrouwen in de bollenwereld is heel klein. De kwekerswereld is een mannenwereld, dat zie je ook aan de beplanting. Voor een beetje mooi veld heb je al snel tweehonderd bollen nodig. Doe je dat niet dan krijg je al snel van die omhoog schietende eenlingen. Rob Leopold noemt het ‘erectoraal tuinieren. Typisch mannelijk’.

In het algemeen is er weinig kennis en mede daardoor weinig begrip. De bollen maken veel goed en het plezier er mee om te gaan ervaart Rita van der Zalm als een luxe. Je moet durven. Je moet onbevangen zijn en je veroorloven ‘kind’ te blijven. Je blijft er bescheiden door. Met geld heeft dat trouwens niets te maken! Om anderen deelgenoot te maken van haar enthousiasme schrijft Rita. Ze heeft bij de buren in de nok van de bollenschuur een kamertje waar ze in opperste isolatie kan schrijven. Ze houd ook radiopraatjes en veelbezochte lezingen. En dat alles op haar eigen nuchtere wijze; Ik zie weinig mensen en thuis praten we over  gewone dingen. Dus ons taalgebruik wordt niet trendy en is heel eigen. Dat bevalt me uitstekend. De literaire uitgeverij Contact publiceert bij voorkeur tekst en Rita voelde zich zeer vereerd tussen Renate en Romke. Maar ze werkt toch aan een boek met illustraties. Voorbeelden van bollen met vaste planten. Praktisch en instructief.

Aan het einde van de rondgang schenkt ze een pakketje om de tuin ‘zo nodig trendy’ aan te passen. In het zakje rode bollen (‘mannen houden van felle kleuren’) . Voor haar liefhebbers hierbij het lijstje: Dahlia ‘Ellen Houston’ (donker blad): Arum gornutum – Droogbloeier (voor op uw bureau): Begonia ‘Zwitserland’ (rood en donker blad): Gladiolus callianthus ‘Murieliae'(60 cm – zonnige, niet te natte plaats.); Anemone coronaria: ‘Hollandia'(25 cm). Voorgekweekte knolletjes 8 cm diep planten op voedzame grond. Rita van der Zalm zal ze u met liefde verkopen!

Tekst: Gerritjan Deunk, Leo Den Dulk en Jan van Hoften

Bollenkennis is bollenliefde, Tuinjournaal 1997

Het nieuwe onderkomen van de California Academy of Sciences heeft door o.a het groendak een duurzaam karakter gekregen. Onder dit groendak met een oppervlakte van 2,5 ha bevindt zich een regenwoud, planetarium, aquarium, een albino alligator en een aantal pinguins. Het groendak heeft een duidelijke educatieve functie maar biedt daarnaast al de voordelen die een levend dak heeft te bieden voor het ondergelegen gebouw.

Groendaken spelen een belangrijke rol in de isolatie van het gebouw en heeft daarnaast een functie het opslaan en geleidelijk afgeven van stormwater, en het terugdringen van het ‘Urban Heat Island ‘effect. Als groendaken zijn uitgevoerd met een gemengde en inheemse beplanting hebben zij ook een grote rol in het vergroten van de biodiversiteit (dierenleven).

Voor bezoekers van de California Academy of Sciences zijn er faciliteiten om het dak te bekijken. Veel van de bezoekers verbazen zich over de verscheidenheid aan planten die zich op dit dak weten te handhaven. De daken zijn ontworpen om zoveel mogelijk daglicht door te laten naar het regenwoud en de aquariumtanks eronder.

Lente op het groendak met bloeiende Eschscholzia californica en Lupinus versicolor foto; Kendra Hauser

Kendra Hauser en Alan Good zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van dit groendak in San Francisco. In deze regio van de V.S zijn groendaken een nog niet veelvoorkomend verschijnsel en is de kennis die zij opdoen met experimenteren op dit dak van belang voor nieuwe groendak-projecten in California. Kendra Hauser zegt hierover,” Wij zien het dak niet als een statische omgeving maar behandelen het als een zichzelf steeds veranderend klaslokaal waar wij kunnen experimenteren en onze kennis over groendaken kunnen verbreden.” Momenteel werkt de Academy samen met onderzoekers om de diversiteit van insecten te bestuderen en onderzoeken zij gezamelijk carbon, water en hitte fluctuaties.

Het groendak werd oorspronkelijk beplant met slechts 4 soorten vaste planten en vier eenjarige plantsoorten. Inmiddels groeien er zo’n 70 soorten inheemse planten in de vrijwel geheel spontane vegetatie op het dak. Door het verschil in vormen van het dak zijn er verschillende microklimaten ontstaan met elk hun eigen vegetatie. Een groep vrijwilligers is speciaal getrained in het herkennen van niet inheemse planten, deze soorten worden dan ook regelmatig van het groendak verwijderd. Inmiddels is er een stabiel ecosysteem op het dak ontstaan.

Planten groeien op het dak in een substraatlaag van ongeveer 15 cm. De samenstelling van de beplanting werd voor een groot deel beïnvloed door factoren als; zout water, zomer-mist en harde wind. De meest voorkomende soorten zijn dus die soorten die zich hier dus blijkbaar goed thuisvoelen, dit zijn o.a; Dudleya farinosa, Dudleya caespitosa, Baccharis pilularis ‘Pigeon Point’, Eriogonum grande var. rubescens, Eriogonum latifolium, Achillea millefolium, Fragaria chiloensis, Lupinus versicolor, Erigeron glaucus, Festuca californica, Oenothera elata, Sisyrinchium californicum en Mimulus guttatus.

De Chelsea Physic Garden in Londen werd opgericht als de Apothekerstuin in het jaar 1673. De functie van de tuin was het opleiden in het determineren van planten. Deze locatie was gekozen om zijn ligging bij de rivier omdat dit ervoor zorgde dat er een gunstig microklimaat aanwezig was. Dit milde microklimaat maakte het mogelijk voor vele subtropische planten om de strenge Britse winters te overleven. Een voorbeeld hiervan is de grootste bloeiende olijfboom in Groot Brittannië.

De botanische tuin bevat een collectie medicinale planten van meer dan 5000 soorten. Een groot gedeelte van deze planten komen uit het mediterrane gebied. De rivier, de ommuurde tuin en de ligging van de tuin op het zuiden bleken uitstekende omstandigheden voor deze groep planten. De kleine kas in de tuin bevat een collectie varens. De tuin is een rustgevende oase in deze drukke stad en dagelijks opengesteld voor publiek.

Nog steeds heeft de tuin een educatieve functie, nu voor een veel grotere doelgroep dan de apothekers. Tijdens een wandeling door de tuin worden de bezoekers, door middel van naambordjes,  geïnformeerd over de helende werking van vrijwel elke plant in de tuin. Van veel hedendaagse medicijnen ligt de oorsprong in planten. Een voorbeeld hiervan is  Filipendula ulmaria, extracten van deze plant vormden de basis van de aspirine.

Onderstaand lijstje geeft een goede indruk van de planten die in de Chelsea Physic Garden zijn te vinden.

• Oncologie
  Camptotheca acuminata, Catharanthus roseus , Papaver somniferum, Podophyllum hexandrum, Podophyllum peltatum, Taxus baccata, Taxus brevifolia
• Longziektes
  Ammi visnaga, Atropa belladonna, Camellia sinensis, Datura stramonium, Ephedra distachya, Podophyllum hexandrum, Podophyllum peltatum
• Dermatologie
  Ammi majus, Capsicum annuum, Dioscorea macrostachya, Hordeum vulgare, Oenothera biennis, Ricinus communis
• Cardiologie
  Ammi visnaga, Atropa belladonna, Digitalis lanata, Melilotus officinalis, Papaver somniferum
• Anesthesie
  Colchicum autumnale, Filipendula ulmaria, Hordeum vulgare, Hyoscyamus niger, Mandragora officinarum, Papaver somniferum, Scopolia carniolica
• Neurologie/Reumatologie
  Capsicum annuum, Datura stramonium, Oenothera biennis, Salix phylicifolia
• Psychiatrie
  Narcissus species, Valeriana officinalis, Vicia faba
• Oogheelkunde
  Atropa belladonna
• Parasitologie
  Artemisia annua, Tanacetum cinerarifolium, Cinchona pubescens var. succiruba, Dryopteris filix-mas, Podophyllum hexandrum
• Gastro-enterologie
  Glycyrrhiza glabra, Mentha x piperita, Rheum palmatum

Sir Hans Sloane verhuurde de tuin aan de Society of Apothecaries voor £5 per jaar.

Bekijk hier de website van de Chelsea Physic Garden in Londen

The Chelsea Physic Garden was founded in 1673, as the Apothecaries’ Garden, with the purpose of training apprentices in identifying plants. The location was chosen as the proximity to the river created a warmer microclimate allowing the survival of many non-native plants – such as the largest outdoor fruiting olive tree in Britain – and more importantly, to allow plants to survive harsh British winters. The river was also important as a transport route that linked the garden to other open spaces such as Putney Heath, facilitating easy movements of both plants and botanists. In fact the garden has always sought to achieve good communications with others working in the same field: by the 1700′s it had initiated an international botanic garden seed exchange system, which continues to this day.

Peter Fudge uit Australië is een meester in het ontwerpen en aanleggen van echte Leef tuinen. Vaak weet hij op een creatieve wijze gebruik te maken van hoogteverschillen in de tuin. Hierdoor ontstaan verschillende onderdelen, de zgn. tuinkamers, in zijn ontwerpen. Het hoogteverschil, muurtjes en hagen geven deze tuinkamers hun vorm.

Door het hoogteverschil slim te gebruiken en de tuinkamers lijken zijn tuinen vaak groter dan zij in werkelijkheid zijn.

De beplanting is vaak eenvoudig en straalt rust uit. Grote groepen planten van één soort worden hehaald. De planten die Peter Fudge gebruikt zijn eenvoudig te onderhouden.

Wit speelt de hoofdrol in zijn meeste ontwerpen. Ook het gebruik van kunstobjecten zien we in de meeste van zijn tuinen. Deze kunst is in de meeste gevallen vervaardigd van staal, brons, steen of hout.

Het plaatsen van een kunstobject in een tuin betekent vaak de finishing touch. Kunst onderstreept het concept van een tuinontwerp en versterkt het gevoel wat je met het ontwerp wilt bereiken.

Een goed uitgekozen kunstobject maakt onderdeel uit van het grote geheel en staat niet op een eiland. Om kunst goed tot zijn recht te laten komen geven we het de ruimte.

Of de tuin groot of klein is maakt niets uit. Wanneer u een kunstobject aanschaft kan deze altijd beter van een iets groter formaat zijn dan u in eerste instantie bedenkt. Een groter formaat kunstwerk kan de tuin groter doen lijken. Bij kleine tuinen kiest u een kunstwerk waar u doorheen kan kijken, het moet dus niet te massief zijn.

Peter Fudge Gardens