Het Jac. P. Thijssepark in Amstelveen is anders dan vrijwel elk ander park in ons land. Het park wordt bezocht door deskundigen uit binnen en buitenland en is een blijvende bron van inspiratie voor een nieuwe generatie tuinontwerpers.

Het grote verschil in tegenstelling tot veel andere parken in ons land zit hem in het gebruik van een inheemse beplanting. Bij de meeste parken bestaat de beplanting uit een meer conventionele beplanting van cultivars en exoten, na de aanleg verandert er weinig en is het onderhoud/beheer er op gericht de bestaande situatie te handhaven. In het Jac. P. Thijssepark is de inheemse beplanting onderdeel van een dynamisch proces van voortdurende verandering. Het weldoordachte oorspronkelijke ontwerp van het park is uiteindelijk niet meer dan het begin van een proces waarin ontwerp, ecologie en menselijk ingrijpen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Hoewel de Braak eind jaren 30 het eerste heempark van Amstelveen was, staat haar ontstaan niet los van andere tuinontwikkelingen in Europa.
In Engeland was er door de ideeën van William Robinson vanaf 1870 al een tuinbeweging op gang gekomen. Er werd toen een begin gemaakt met een wildere aanplant van inheemse soorten. Ook Zweden en Duitsland waren met vergelijkbare veranderingen in de tuincultuur bezig. Hierbij werd een mengeling van cultuur- en natuurplanten gebruikt. Begin 20e eeuw liet de Duitser Willy Lange de inheemse flora prefereren boven cultuurgewassen. In Nederland werd dit overgenomen door diverse schrijvers en tuinmensen. Dit leidde onder andere tot het Thijsse’s Hof in Bloemendaal (1925).

Chris Broerse was een groot liefhebber van de Nederlandse flora. Als Chef en Directeur van de plantsoenendienst van Amstelveen wilde hij samen met Koos Landwehr de oude veenplas de Braak tot park ontwikkelen. De ondergrond was (en is) pure veen, arm en zuur. Onder invloed van de plantensociologische studies van prof. dr. V. Westhof probeerde hij een aantal landschapjes te creëren die zich op het veen zouden thuis voelen. Hij gebruikte hiervoor uitsluitend planten uit de Nederlandse flora. Omdat er nog geen Nederlandse naam voor dit soort parken bestond, bedacht hij de term ‘heempark’. Enige jaren later zou hij de opgedane ervaring gebruiken om het Dr. Jac. P.Thijssepark te ontwerpen.(bron; thijssepark.nl)

Broerse ging echter verder met zijn naturalistische aanpak dan alleen het Thijssepark, in heel Amstelveen bestaat het openbaar groen uit voornamelijk inheemse beplanting. Ook op de locatie’s waar bedrijven zich vestigde ontstonden prachtige  parken waarin het stukken prettiger werken zou worden wat grote ondernemingen moest aantrekken zich hier te gaan huisvesten. Een mooi voorbeeld van een groene werkplek is het hoofdkantoor van de K.L.M.

Column: Binnen-buitenkamer, uit mijn bovenkamer.
De interieurbranche loopt mijlenver voor op de tuinbranche. Interieurvoorbeelden in de media spreken voor zich, maar voor onze tuin ontspruit uit menig brein ridicule (tuinmode)ideeën.
Jacqueline Volker Lifestyle Adviseur signaleert ……

Aflevering 1: Wat een bak!

Elk ontwerp start bij het inventariseren van wensen van de klant. Een opsomming klinkt vaak als volgt: Een terras, een speelplek voor de kinderen, een overkapping/berging en een verhoogde bak. Als ontwerper vind ik dat een opmerkelijke opsomming.

Ontwerpen is je constant afvragen: waarom? Een ontwerp moet naar mijn idee logica bevatten en functioneel zijn. Waarom dan een verhoogde bak? Als we terugkijken in de geschiedenis, dan ligt de oorsprong van de verhoogde bak misschien wel in de tuin van Monet. In zijn tijd bestond de beplanting uit planten die nog dicht bij de oorspronkelijke soorten lagen. Men wilde grotere bloemen zien en daarom verhoogde Monet zijn borders. De bloemen kwamen daarmee dichterbij het gezichtsveld. Deze optische truc zorgde ervoor dat de bloemen als groter werden ervaren.
Vandaag de dag hoeft dat niet meer. We hebben cultivars geselecteerd en gekweekt met grote bloemen, vaak ten koste van andere goede eigenschappen, zoals geur.

Bij verhoogde bakken gevuld met split of grind is het meer lachen om leedvermaak (foto 1).

Uit ‘de verhoogde bak’ als standaard tuinelement als wens van de klant, kan ik alleen maar concluderen dat we hier te maken hebben met een modegril. En nog een lelijke ook. Want ik zal het niet ontkennen: de verhoogde bak vind ik een bak: in veel gevallen is het namelijk een lachwekkend element. De meest absurde grap is wel ‘de verhoogde bak op een verhoogde bak’. Bij verhoogde bakken gevuld met split of grind is het meer lachen om leedvermaak (foto 1). We weten inmiddels toch wel dat een versteende tuin ons geen gelukkig tuingevoel oplevert.
En dan heb je zo’n verhoogde bak, en dan? Je moet hem dan toch weer vullen met ‘iets groens’, maarja, met welk groen? (foto 2)

….maarja, met welk groen? (foto 2)

Toegegeven: in kleine tuinen kan een verhoogde border vergrotend werken of fungeren als ruimtewinner als er bijvoorbeeld zitruimte bij wordt geïntegreerd. De ‘verhoogde bak’ heeft dan een duidelijke functie die ik graag toepas, liefst met vakkundig gestucte muren voor een professionele uitstraling. De verhoogde border die ontstaat in het opwerken van bestaande hoogte verschillen vloeit als vanzelfsprekend voort uit een ontwerp. Bij trappen kan dat heel goed uitpakken, mits je het goed toe past. Dat vraagt om vakwerk, zelf doen levert eerder een overtreffende trap van koddigheid op (foto 3) . Een bak als erfafscheiding in plaats van een haag daar kan ik nog enigszins in mee komen. Maar helaas is menig bak als losstaand element in een open ruimte, zonder enige context, een bewijs van gebrek aan ontwerpkennis. (foto 4)

….een overtreffende trap van koddigheid op (foto 3)

Dus stel ik toch voor de zekerheid aan de klant zonder lichamelijke beperkingen de vraag: waarom een verhoogde bak? Een ontgoochelende vraag die men zichzelf nog niet gesteld had, want een antwoord met een esthetische verantwoording komt dan niet.  Omdat de buurman en de overbuurman hem ook heeft. Omdat het ‘mode’ is geworden door tv programma’s, waarbij de sponsors van het programma zoveel mogelijk materialen willen verkopen per vierkante meter.

… een bewijs van gebrek aan ontwerpkennis. (foto 4)

Aan ons ontwerpers de schone taak om deze tuinmode te veranderen, want de verhoogde bak is inmiddels een te vaak gehoorde, flauwe mop. De bak is uit. Wij ontwerpers zijn toch creatief genoeg om nieuwe mode te maken?  Zullen we vanaf nu afspreken in het vak dat we het met de verhoogde bak hebben gehad? Dat we hem niet meer tekenen en gewoon lekker iets nieuws gaan bedenken? En beste consumenten: houdt u dan ook op het aan ons te vragen? U brengt er ons mee in verlegenheid met deze wens. Wij ontwerpen liever leuke, mooie en elegante tuinen zonder die op elkaar gelijmde, fors uitgevallen betonstapelblokken, liefdeloos gevuld met heesters. Kom op, aan de bak!
Voor inspiratie: Bezoek de website www.lifestyleadviseur.nl of facebookpagina https://www.facebook.com/pages/Jacqueline-Volker-Lifestyle-Adviseur-ontwerper-voor-tuinen-en-interieurs/499254270098123

Reageer of start een discussie onder dit bericht!! Geef uw mening.

Op slecht tientallen meters afstand van een van Nederland’s meest bezochte toeristenattractie’s, de Zaanse Schans,  ligt de tuin van Anneke Claasen. De vorig jaar naar origineel ontwerp aangelegde kralentuin aan het begin van de Zaanse Schans vormt een schril contrast met de tuin van Anneke enkele tientallen meters verder, verstopt voor de vele voornamelijk Japanse toeristen.

Veertien jaar geleden werd er een begin gemaakt met de aanleg van de door tuinarchitect Jonker uit Limmen ontworpen  tuin rondom het authentiek Zaanse huis van Anneke en Nico Claasen. Er waren meer dan 70 kiepwagens met gekeurd puin nodig voordat de eerste laag aarde kon worden aangebracht.

De drassige bodem van de Zaanse polder was niet het enige probleem om op deze locatie te kunnen gaan tuinieren, ook de harde draaiwinden vanaf de rivier De Zaan blijken een extra handicap. De Zaan is op deze plek het breedst (en het mooist)  en is er hier vrijwel geen bebouwing aanwezig om als windbreker te kunnen fungeren.

Anneke heeft een echte liefde voor rozen, regelmatig bezoekt zij rozenkwekers door het hele land op zoek naar nieuwe soorten.  Een andere grote passie van Anneke zijn sneeuwklokjes, al vele jaren organiseert zij samen met kweker Gerard Oud het Sneeuwklokjesgala in de nabij gelegen bedrijfshal van Claasen jachtbouw.

Het ontwerp van de tuin sluit prachtig aan bij de nostalgische sfeer van het Zaanse huis. De verschillende tuinkamers worden gescheiden van elkaar door lage hagen, De zichtlijn vanuit het huis kreeg gestalte door een pad welke recht door de tuin loopt met uitzicht op De Zaan.

De tuin van Anneke is de laatste jaren opengesteld geweest tijdens de Open Tuinendagen van Groei & Bloei. Volgend jaar overweegt Anneke om daarnaast donateur te worden van de Nederlandse Tuinenstichting en haar tuin te laten keuren om opgenomen te worden in de Open tuinengids 2015.

Bekijk onderstaande foto’s in groter formaat door er op te klikken.

Anneke Claasen op Facebook

De Brummense Overtuin, Hofstede Het Holt, Het Rhienderenseveld
open van 11 tot 18.00 uur

Drie unieke tuinen in de Brummen zetten hun poorten op 9 en 10 augustus voor de laatste
keer in dit seizoen wijd open voor publiek. Een bijzondere gelegenheid om drie verschillende
tuinontwerpen te zien. Vanwege het succes wordt de Tuinen Ronde Brummen in 2015
voortgezet.

Deze keer staat de Landschapstuin Hofstede Het Holt in Leuvenheim centraal.
Omringd door weilanden tussen Veluwezoom en IJssel-vallei ligt Hofstede Het Holt.
De tuin heeft een oppervlakte van ongeveer 15.000m2. Het geheel ligt rond een oude
boerderij die stamt uit 1783.
Er is een uitgezette route met informatiebordjes die u door de gehele tuin voert.
Het ontwerp en aanleg zijn door de eigenaren zelf uitgevoerd en tevens zorgen zij voor het
dagelijks onderhoud.
De zorgvuldig gekozen beplanting is in harmonie met de omgeving.
Zo zijn er meanderende bloemborders op kleur, een kruidentuin, een natuurlijke vijver
omgeven door knotwilgen, een laantje met oude rassen hoogstam fruitbomen en een wilde
bloemen weide. U zult verrast worden door de afwisseling in de tuin.
Er zijn genoeg zitjes aanwezig om van de tuin en het omliggende landschap te genieten.
Speciaal op zondag is voor een bijzondere vaste plant kwekerij Hof te Dieren met een kraam
aanwezig.

Adres: Spankerenseweg 55, 6974 LB Leuvenheim, http://www.hofstedehetholt.nl

Het Rhienderenseveld bevindt zich in het coulisselandschap van Brummen. Bijzonder in het
ontwerp van de tuin zijn de ronde vormen die door de beukenhagen geaccentueerd worden,
de Engelse invloeden en de meanderende kleuren in de bloemenbordes. Jack Jonas en Piet
van Middelaar exposeren hun beelden in de tuin.
Adres: Voorsterweg 85, ingang om de hoek, 6971 KA Brummen, http://www.rhienderenseveld.nl

De Brummense Overtuin, 5000 m2, ligt in het hartje van Brummen. De tuin bestaat uit drie
delen: een formele voortuin met het pronkstuk, een 175 jarige Liriodendron Tulipifera
Grandiflora, de echte tulpenboom. Achter het huis een vijvertuin en als laatste de bostuin.
Adres: Arnhemsestraat 39, 6971 AP Brummen, http://www.debrummenseovertuin.nl

Alle drie de tuinen oogsten vanwege hun specifieke bijzonderheden veel aandacht in de
media. Publicaties in week- en maandbladen en televisiezenders zoals RTL en ARTE hebben
er aandacht aan geschonken. Een bezoek aan de tuinen is nu, maar ook volgend jaar, meer
dan de moeite waard.

Entree van de tuinen in 2014 € 3.50 p/p. Een passe partout voor drie tuinen € 9.00.

Bron: Nederlandse tuinenstichting

Groen doet goed, dat is een (steeds) bekend(er) gegeven. Een groeiend aantal stedelingen – van een verse generatie – hebben planten ontdekt en ervaren de positieve uitwerking ervan op hun woonomgeving.  Voor bedrijven, is er mits goed doordacht en ontworpen,  met planten op allerlei fronten winst te behalen.

Werken in een groene omgeving heeft veel voordelen voor bedrijven, van eenmanszaak tot multinational, waarbij de investering in groen al snel een positieve uitwerking kan hebben op het bedrijfsresultaat.

In veel gevallen zijn de planten in en om het bedrijf, ingegeven vanuit onwetendheid, de sluitpost op de begroting en krijgen zij slechts de functie van decoratie.

NASA kantoor in Silicon Valley

In landen als Duitsland en Zwitserland krijgt groen al vele jaren veel meer waardering en worden planten ingezet als middel om een prettige, gezonde en verantwoorde werkplek voor werknemers te maken.

Een mentaliteits-kwestie.

Het eerste en belangrijkste aspect waar ondernemers mee moeten beginnen is groen in en om het bedrijf niet meer als sluitpost en slechts als decoratie – met een beperkt budget –  te behandelen maar we moeten het gaan zien als een investering in de bedrijfsvoering waarmee een positieve bijdrage kan worden geleverd aan het bedrijfsresultaat.

Een verandering van mentaliteit dus in een commercieel proces waarbij ook – en niet onbelangrijk – verantwoording wordt genomen ten aanzien van het milieu.

Haal deskundigheid in huis.

Bij grotere bedrijven (en dus ook vaak grotere oppervlakten) is de volgende stap in (deze investering) dit proces ook van groot belang, namelijk het aantrekken van een Tuin en landschaparchitect/ontwerper  die met zijn/haar kennis het meest uit uw investering kan halen. Voor kleine bedrijven kan het in veel gevallen een onrendabele keuze zijn om een tuinarchitect of ontwerper in te huren, vaak is er ook maar een beperkte ruimte voor beplanting en kan u op een vrij eenvoudige wijze zelf uw beplanting aanbrengen.

Bij nieuw te bouwen projecten is het verstandig de Tuin en landschaparchitect vanaf het stadium van de tekentafel te laten samenwerken met de Architect om zodoende de beste voorwaarden binnen het ontwerp te scheppen voor planten en hierdoor teleurstelling en dus tegenvallende resultaten met deze investering te voorkomen.

Piet Oudolf (rechts) is een van de grondleggers van Naturalistische tuinontwerpen, Noel Kingsbury is promotor en publicist over naturalistisch/ecologisch tuinieren.

De basis.

Het begint natuurlijk allemaal met de keuze welke planten u gaat inzetten om het doel te bereiken. Uiteraard hoeft zich hier als ondernemer niet mee te bemoeien want hier heeft u immers uw tuinontwerper voor ingehuurd. Toch in het kort even waarom er het best voor een ecologische benadering van de beplanting kan worden gekozen.

Wanneer het gaat om een nieuw bedrijfspand kunt u het beste kiezen voor een ecologisch/naturalistisch ontwerp, bij een bestaande beplanting kan deze door uw ontwerper worden aangepast.

De beplanting bij een ecologisch ontwerp bestaat voor een zo groot mogelijk gedeelte uit inheemse planten aangevuld met cultuurplanten.  Er worden combinaties gemaakt van planten die goed met elkaar kunnen gedijen en elkaar versterken. Deze stukjes nagebootste natuur hebben bewezen een grote aantrekkingskracht op mensen te hebben en hebben een duurzaam karakter doordat de planten gewend zijn aan de lokale omstandigheden en er hierdoor o.a. vrijwel geen extra watergift nodig is.

Naast dit duurzaamheids-aspect zijn er bij dit soort ontwerpen ook vele economische voordelen te behalen voor uw onderneming.

Fragment van een naturalistisch tuinontwerp van Piet Oudolf

De mogelijkheden.

• Receptie/bureau’s: Vooral bij kleine tot middelgrote bedrijven is vaak elke vierkante meter binnen het gebouw benut, door niet al te grote planten in een fraaie sierpot op het bureau te plaatsen kan er toch een maximaal effect worden bereikt.
• Interieurbeplanting: Vrijwel altijd zijn dit soort beplantingen op basis van hydrocultuur met als voordeel minder ziektegevoelige planten en een onderhoudsfrequentie die kan worden beperkt tot 1x per 3/4 weken. Er zijn tegenwoordig vele trendy potten die voor dit soort beplanting geschikt zijn.
• Binnentuin: Een tuin in het gebouw bijvoorbeeld in de lobby of het atrium waar gebruik van kan worden gemaakt door de werknemers.
• Verticale tuin: Een relatief nieuwe beplantingmethode voor binen en buiten waardoor groen kan worden toegepast op plekken waar dit voorheen niet mogelijk was. Er bestaan modulaire systemen met watervoorziening.
• Buitenruimte/groenstroken etc. : Hier geeft het ecologische/naturalistische ontwerp, waarvoor we hebben gekozen, een eigentijdse uitstraling aan uw bedrijf. Stukken gazon die niet worden gebruikt voor recreatie maar hoofdzakelijk voor het visuele aspect worden veranderd in een wilde bloemenweide. Dit maakt deze plekken een stuk attractiever voor het oog maar ook het onderhoud ervan is duurzaam.
• Daktuinen: Wanneer de constructie van uw pand het toelaat kunt u het dak  inrichten als tuin. Anders dan bij een groendak kan deze tuin worden betreden en bijvoorbeeld ingericht worden als plek waar uw personeel gebruik van kan maken. Er zijn zelfs voorbeelden van daktuinen waar een complete golfbaan is gemaakt.
• Groendaken: Met groendaken is het de bedoeling dat deze zo min mogelijk worden betreden, de meeste voordelen zijn dan ook die voor het milieu. Wanneer personeel uitzicht heeft op deze groene daken is er ook economische winst te behalen.

Binnentuin Alterra Wageningen. Ontwerp van Copijn Landschaparchitectuur

Het rendement.

De tuinontwerper heeft voor uw bedrijf een plan opgesteld waarbij ook rekening is gehouden met uw wensen en heeft opdracht gegeven aan een (VHG) hovenier om deze uit te voeren. Het nieuwe of bestaande terrein/pand heeft een duurzame ecologische beplanting gekregen en geeft een nieuw elan aan uw bedrijf.

Door de decoratieve functie die uw groenvoorziening heeft bent u geneigd het budget hiervoor onder te brengen bij uw afdeling huishoudelijke dienst/facility services. Uit onderstaande punten zal u duidelijk worden dat de afdeling personeelszaken/human resources ook een steentje zal moeten gaan bijdragen aan dit budget vanwege de enorme invloed die planten hebben op de werkomstandigheden. In dit geval gaan aan de investering in groen zelfs winst halen en zijn de planten een inkomstenbron geworden.

De groene werkplek van verticale – tuinontwerper Patrick Blanc

1 – Imago

De nieuwe beplanting heeft een duurzaam karakter en geeft uw bedrijf een nieuwe uitstraling. Het ecologisch/naturalistisch ontwerp zorgt voor een grotere biodiversiteit waarmee u laat zien aan de buitenwereld dat uw bedrijf zijn betrokkenheid laat zien en investeert in een beter milieu.  Zorg dus voor aandacht in de media om uw betrokkenheid in een beter milieu optimaal te etaleren.

Wanneer u bijvoorbeeld bij uw nieuw te bouwen fabriek het dak laat uitvoeren als groendak waarop de oorspronkelijke planten van het gebruikte terrein worden geplaatst zorgt u ervoor dat de impact op het milieu zo klein mogelijk is. De natuur is er immers in het aantal vierkante meters vrijwel niet op achteruit gegaan.

Het groendak van Ford Motor Company in Dearborn Michigan was bij de oplevering in 2003 het grootste van Amerika.

Elders op het fabrieksterrein heeft uw ecologische beplantingsontwerp ervoor zorg gedragen dat het onderhoud tot een minimum is beperkt waardoor er aanzienlijk minder onvervangbare grondstoffen worden gebruikt. Dit draagt bij aan een duurzaam imago voor uw bedrijf.

Uw betrokkenheid en aandacht voor een beter milieu geeft uw bedrijf dus een groen imago en vergroot het vertrouwen in uw onderneming  hiermee scoort u dus al uw eerste WINST aangezien uw potentieel aan klanten dit enorm weet te waarderen en uw omzet hierdoor op (lange) termijn zal groeien.

Ford Motor Company Dearborn Michigan USA

2 – Onderhoudskosten.

Wanneer binnen in het bedrijf de beplanting nog niet op basis is van hydrocultuur is dit wel aanbevolen. Bij hydrocultuur liggen de onderhoudskosten tot gemiddeld 50% lager in vergelijking met aardecultuur. De aanschaf van hydrocultuur-planten is ongeveer 25% hoger maar daar staat tegenover dat de planten minder gevoelig zijn voor ziektes en daardoor een langere levensduur hebben.

Buiten (en evt. op het dak) is de beplanting zo samengesteld dat er minimaal onderhoud nodig is.  Om een optimale besparing te bewerkstelligen hebben we gekozen voor een ecologisch/naturalistische benadering van het ontwerp/beplantingsplan.

Bij een dergelijk ontwerp bestaat de beplanting voor een zo groot mogelijk gedeelte uit inheemse soorten aangevuld met cultuurplanten, de belangrijkste componenten hierbij zijn vaste planten, eenjarige planten die we volgend jaar weer terug zien omdat zij zich vermeerderen door zaad en een aantal siergrassen waarbij gekozen kan worden uit een zeer uitgebreid assortiment van hoog tot laag, dik en dun in het groen, zwart, wit of rood.

Gazon’s en grasstroken welke puur en alleen een visuele functie hebben worden omgetoverd tot bloemenweides waarbij een ieder die ernaar kijkt niet anders dan er verliefd op zal worden. Vaak vormt het bestaande grasveld de basis van deze weides, er is een manier waarbij jonge vaste planten (in plug-vorm) worden geplant en er is een manier waarbij er een (voor deze specifieke locatie) samengesteld zadenmengsel wordt gebruikt.

De specifieke kennis die uw tuinontwerper heeft op dit gebied zijn hier van cruciaal belang, net als bij de meeste ambachtelijke beroepen in ons land zijn deze beroepen niet beschermd.  onder dit bericht kunt u links zien naar tuinontwerpers en hoveniers die in dit soort ecologische tuinen zijn gespecialiseerd en hier vaak een jarenlange opleiding voor hebben gevolgd.

Bij het onderhoud kunt u WINST halen uit;

• Een lagere onderhoudsfrequentie:  de eerste 3/4 jaar zal de tuin nog wat extra aandacht nodig hebben en zal er hier en daar nog een aanpassing nodig zijn om na deze eerste periode een 50% besparing te realiseren ten opzichte van een meer traditioneel ontwerp. WINST op de kosten voor het onderhoud.
• Lager watergebruik: De inheemse planten in het beplantingsplan zijn gewend aan de omstandigheden zoals bijvoorbeeld de hoeveelheid regenwater de andere planten zijn op deze behoefte afgestemd. Alleen in het geval van extreme hitte kan er een extra watergift noodzakelijk zijn. WINST op uw water-rekening.
• Gezondere planten: Een ecologische/naturalistische tuin komt dicht bij de natuurlijke situatie waarbij planten ook gemengd staan, planten kunnen hierdoor elkaar versterken en zijn de planten hierdoor gezonder. WINST doordat er geen bestrijdingsmiddelen nodig zijn.
• Minder gebruik van (onvervangbare) grondstoffen: Met uitzondering van de winter moet gras vaak worden gemaaid, door de aanpassing die we gedaan hebben, van gazon naar wilde bloemenweide, is dit maaien nog slechts tweemaal per jaar nodig. Dit levert een flinke besparing op in onderhoud en het gebruik van fossiele brandstof. WINST dus voor het milieu en in uw onderhoudskosten.

Alterra Wageningen. Copijn

3 – Energiekosten.

Bij veel bedrijfspanden zijn de kosten voor het koelen (airconditioning) in de zomer hoger dan de kosten voor het verwarmen in de winter. Met de aanleg van groendaken op uw bedrijfspand behaald u een direct resultaat door een flinke daling in uw energiekosten.

Om een maximaal effect te verkrijgen moet het groendak  worden voorzien van een groenblijvende beplanting.

Bij een buiten-temperatuur van tussen de 25-30 graden celsius is de binnen-temperatuur onder een groendak 3-4 graden lager in vergelijking tot een conventioneel dak. In klimaten waarbij airconditioning essentieel is voor het verkrijgen van een aangenaam werkklimaat kan een groendak een belangrijke rol spelen bij het verlagen van de binnen-temperatuur, een verlaging van de temperatuur van 0,5 graden,  door een groendak, geeft een besparing in de kosten voor airconditioning van 8%.

In Canada heeft Environment Canada onderzoek gedaan bij twee dezelfde bedrijfspanden met één verdieping.  Een van de gebouwen was voorzien van een groendak (met div. grassoorten) waarop een substraatlaag is aangebracht van 10 cm, het andere gebouw was voorzien van traditionele dakbedekking, Het gebouw met het groendak was daarbij 25% goedkoper uit met de kosten voor het koelen met airconditioning in vergelijking met het gebouw zonder een groendak.

Vooral bij grote kantoren en fabrieken is deze besparing van gemiddeld 25% op de energiekosten een belangrijke reden om het gebouw van een groendak te voorzien. Het gaat hier immers over grote bedragen waarbij de investering in een groendak al snel WINST opbrengt.

4 – Gezond en gemotiveerd personeel.

Omgevingspsycholoog en hoogleraar natuurbeleving Agnes van den Berg is gespecialiseerd in onderzoek naar natuur en gezondheid. Uit veel van haar wetenschappelijk onderzoek kwamen feiten naar voren die velen van ons wel zullen (h)erkennen maar waarvan nu onomstotelijk het bewijs is geleverd.

Alleen al het uitzicht op groen, zoals uw werknemers dat straks hebben op bijvoorbeeld het groendak, geeft ons een gevoel van geluk, vitaliteit en werkt stress-verlagend.   Een belangrijke eigenschap van planten is het zuiveren van de lucht hier kunnen wij in het kantoor goed gebruik van maken. Het werken in een groene omgeving heeft een positieve invloed op ons gevoel van welbehagen, creativiteit en gezondheid, uw werknemers voelen zich beter en daar kunt ook u de vruchten van plukken. Ook het lage ziekteverzuim bij het werken in een licht en groen pand moet u als muziek in de oren klinken.

• Huizen in groene wijken zijn meer waard bij de verkoop.
• In groene wijken is minder criminaliteit.
• Wonen in een groene omgeving geeft een gevoel van veiligheid.
• Op groene schoolpleinen wordt minder ruzie gemaakt en minder gepest.
• Patienten in het ziekenhuis herstellen sneller na een operatie bij uitzicht op groen.
• Het ziekteverzuim van ziekenhuispersoneel die werken in een gebouw waarbij binnen veel licht en groen is aangebracht (en evt. uitzicht op groen vanuit het gebouw hebben) ligt veel lager dan bij traditionele ziekenhuisgebouwen.
• Planten in huis en uitzicht er op geeft een gevoel van vitaliteit.
• Planten zuiveren de lucht en vangen fijnstof op. Dit heeft een positief effect op onze gezondheid.
• Planten in huis en uitzicht er op werkt stress-verlagend en geven ons een gevoel van welbehagen.

Wanneer uw personeel (human resources) werkt in een pand met veel groen – binnen en buiten – heeft dit een wetenschappelijk bewezen positief effect op de werk(atmo)sfeer. De WINST hierbij is,  gezondere en beter gemotiveerde werknemers met een hogere productiviteit en minder vaak ziek.

In de vorige eeuw gaven grote ondernemingen, zoals de N.S en Verkade, stukken grond aan hun werknemers ter beschikking voor het kweken van voedsel. Wanneer ook u op het bedrijfsterrein hiertoe in staat bent is het zeker de overweging waard, het bespaart u in het onderhoud en het vergroot de goodwill bij uw werknemers.

Het naturalistisch ontworpen groen op en rondom uw bedrijf levert een enorme winst op voor het milieu door een grotere biodiversiteit en het duurzame karakter. Het dierenleven in dit soort stukjes nagebootste natuur zal ook uw werknemers boeien en betrokken maken bij het groen. U laat hierdoor als ondernemer zien dat u betrokken bent bij een beter milieu en dat komt u uiteindelijk alleen maar ten goede. Voor het milieu en uw onderneming betekent dit uiteindelijk onder de streep alleen maar …….WINST!

Website Agnes van den Berg

Website VHG Hoveniers

Website OASIS Gespecialiseerde hoveniers

Website Wilde Weelde

Website Piet Oudolf

Website Nigel Dunnett

Artikel over het ontwerpen van een naturalistische tuin

Artikel over Adam Woodruff, ontwerper van naturalistische tuinen in de VS

In de periode tussen 1835-1879 is de Franse tuin behoorlijk aan het veranderen. Tot ongeveer 1835 bestaat er in Frankrijk minder behoefte aan de aanleg van nieuwe regelmatige delen in een landschappelijk park dan in Engeland of Duitsland in dezelfde periode.

De oorzaak hiervan ligt waarschijnlijk in de Franse revolutie, het overgrote deel van de oude achttiende-eeuwse regelmatige tuinen bij de adelijke huizen is verdwenen en er is weinig animo om in de nieuwe aanleg regelmatige vormen terug te brengen, zelfs niet als het gaat over een bloementuin. 

Het ontwerp van de tuin van Chateau de Flecheres zoals we dit nu nog kunnen bewonderen stamt uit het jaar 1820. Het ontwerp wijkt niet veel af van dat van veel andere Franse landschappelijk aangelegde parken zoals te zien in het boek van G. Thouin, Plans raissonés ….de jardins uit 1820.

 Na 1835 ontstaat ook in Frankrijk een voorkeur voor het gebruik van regelmatig aangelegde delen in het landschapspark.

De tuin direct rond het kasteel is dan ook een echte Franse tuin te noemen, toch zal de oplettende bezoeker hier ook een lichte Italiaanse invloed herkennen, het omringende park van maar liefst 30 ha is in de Engelse landschappelijke stijl.

Jardin du Chateau de Flecheres is in ieder geval een zeer charmante tuin, daar liegen ook de beelden van fotograaf Sergey Karepanov niet over, hij heeft dit charmante van de tuin subliem weten vast te leggen op de gevoelige plaat. 

Foto’s met vriendelijke toestemming van Sergey Karepanov – By Sergey – exclusief voor Nederland bij Tuinenstruinen.

Old Buckhurst Garden is een schoolvoorbeeld van een echte cottage garden, de tuin bevat alle onderdelen van wat je van deze tuinstijl mag verwachten. Borders met uitbundige beplanting op kleur, een kitchen garden en een kleine kwekerij maken de tuin waar John en Jane Gladstone 25 jaar geleden mee zijn gestart compleet.

De eigenaren hebben veel aandacht voor een harmonieuze samenstelling van de beplanting maar hebben ook een goed oog voor textuur, vorm en geur. Rozen kunnen natuurlijk niet ontbreken in een cottage garden,  in Old Buckhurst staan diverse soorten Theehybride soorten maar ook de botanische soorten hebben een plek in de tuin al was het alleen maar om de vaak uitbundige geur.

In Old Buckhurst staan ook veel verschillende bomen en heesters die zorgdragen voor de nodige structuur.

Het monumentale pand vormt een uniek decor voor de traditionele cottage garden.

Old Buchhurst House is een boerderij uit de 15e eeuw waarvan een groot gedeelte van de muren zijn bekleed met dakpannen. De boerderij is het oudste gebouw in het plaatsje Markbeech in het graafschap Kent, ook wel de tuin van Engeland genoemd.

Een fris groen gazon, zoals we dit bij de meeste tuinen in Engeland zien, wordt omzoomd door borders op kleur. De slimme indeling geeft de bezoeker het gevoel dat de tuin groter is dan de 1ha die het in werkelijkheid is.

Terwijl de daglelies Hemerocallis citrina op het punt staan te bloeien staat de gouden regen Laburnum x watereri ‘ Vossii ‘ volop te pronken.

Volop akelei Aquilegia en sierui Allium in dit stuk ommuurde tuin. Kamperfoelie Lonicera in overvloed versieren de muren terwijl op andere plekken Clematis en klimrozen deze functie hebben.

De roodstenen muur vormt een prachtige achtergrond voor de daglelies Hemerocallis.

http://www.oldbuckhurst.co.uk/

Julian en Isabel Bannerman, de ontwerpers die ook verantwoordelijk zijn voor gedeeltes van  Prince Charles zijn Highgrove, hebben over een periode van 15 jaar hun uiterste best gedaan om van Hanham Court Gardens een tuin te maken waar de romantiek duidelijk op de eerste plaats komt.

Het toonaangevende Gardens Illustrated heeft Hanham Court Gardens in 2010 nog verkozen tot “No. 1 Dreamy Garden”. 

De formele tuin heeft weelderige borders met een keur aan o.a. boompioenen, rozen en lelies.

De ‘Woodland Garden’ heeft in het voorjaar volop sneeuwklokjes, daarnaast staan er prachtige magnolia’s en veel soorten varens.

Buiten de muren van de formele tuin liggen tot aan de rivier de Avon de weilanden vol met wilde bloemen.

Helaas is de tuin van Hanham Court alleen nog open voor groepen op afspraak.

Klik op een foto voor groter formaat:

Nog maar enkele dagen geleden hebben wij allemaal kunnen ervaren wat een enorme overlast hevige regenval kan veroorzaken. Deze hevige stortbuien zullen in de nabije toekomst steeds vaker een normaal verschijnsel in ons land gaan worden. De rijksoverheid gaat binnenkort via de Delta commissie  bekend maken welke maatregelen er zullen worden genomen om overlast tot een minimum te beperken maar ook de tuinbezitters zullen hun verantwoording moeten gaan nemen.

Warme, koude, natte en droge periodes zijn er altijd al geweest zolang als onze planeet bestaat, wij hadden als mensheid hier geen enkele invloed op. De klimaatverandering waar wij nu mee te maken hebben heeft echter wel degelijk zijn oorzaak liggen in menselijk handelen. De keerzijde van onze welvaart heeft met zich meegebracht dat wij in een hoog tempo enorme hoeveelheden fossiele brandstoffen zijn gaan verbranden.

Wanneer wij in het huidige tempo zouden blijven doorgaan met het verbranden van deze (onvervangbare) grondstoffen betekent dit een temperatuurstijging van ver boven de 2 graden celcius wat volgens het Internationaal Energie Agentschap de kritische grens is. Deze stijging van minimaal 2 graden zal catastrofale gevolgen gaan hebben, zelfs al voor de huidige generatie. In veel opkomende economieën zoals China en India worden in hoog tempo de een na de andere kolencentrale gebouwd, ook Nederland doet hier aan mee door dit jaar zelfs drie nieuwe kolencentrales te gaan opstarten. Een kolencentrale heeft dezelfde CO2 uitstoot als 2 miljoen auto’s.

De overheid gaat maatregelen treffen zoals het aanleggen van vloeivelden en ondergrondse parkeergarages die tijdelijk de enorme hoeveelheden water van de stortbuien kunnen gaan opvangen. Ook de bezitters van tuinen, groot of klein, kunnen door vrij simpele voorzienigen te treffen het vele water proberen in goede banen te gaan leiden.

Bij het opleveren van nieuwe tuinen is het verstandig om deze maatregelen al in het ontwerp te verwerken maar ook in de bestaande tuin is het niet al te moeilijk om deze maatregelen te gaan treffen.

Watermanagement voor tuinbezitters:

bron; bbc.co.uk   regentuin Nigel Dunnett RHS Chelsea Flower Show

Planten in het algemeen hebben de eigenschap om water op te nemen, er zijn tussen deze planten een groot aantal soorten die deze wateropnemende eigenschap in een nog grotere mate bezitten maar daarnaast ook goed tegen extreme periodes van droogte of veel water kunnen. Door jarenlang wetenschappelijk onderzoek van Professor Nigel Dunnett van de Universiteit van Sheffield  zijn veel van deze soorten nu bekend bij het grotere publiek.

Nigel Dunnett is bij veel tuinmensen bekend om zijn ontwerpen van raingardens op bijvoorbeeld de Chelsea Flower Show maar ook zijn regentuinen en pictorial meadows in het Olympic Park in Londen zijn vrij bekend.

Regentuinen maken onderdeel uit van wat genoemd wordt: Sustainable Urban Drainage Systems (SUDS) of Water-Sensitive Design. Omdat regentuinen zijn gebaseerd op een grote diversiteit aan planten kunnen er fraaie tuinen en landschappen gaan ontstaan als deze worden toegepast. Een regentuin kan zijn voorzien van één bepaald element of van meerdere elementen die in elkaar overlopen, in dit geval spraken we over een ‘Storm Water Train’.

Ongeacht in welke uitvoering de regentuin wordt gemaakt het principe erbij is altijd om regenwater tijdelijk op te slaan en gedoseerd af te staan, hetzij via het grondwater of via verdamping. Er zijn voor iedere prive-tuin of  locatie voor openbaar groen ongeacht de ligging ervan, zoals bijvoorbeeld in dichtbebouwd stedelijk gebied, oplossingen voor het managen van stormwater.

Elementen voor een regentuin kunnen er als volgt uitzien:

• Groendak – In tegenstelling tot een daktuin is het bij een groendak de bedoeling dat deze zo min mogelijk wordt betreden door de mens. Elk dak wat wordt voorzien van planten is een duidelijk winstpunt, de meeste ervan worden uitgevoerd met een beplanting van sedumsoorten, toch kan er met een meer gevarieerde en zoveel mogelijke inheemse beplanting een veel groter resultaat worden bereikt.  Een uitgekiende mix van planten slaan zoveel mogelijk water op om het vervolgens door verdamping gedoseerd aan de amotsfeer terug te geven of via een afvoer rechtstreeks naar het grondwater. Ook zijn er situaties te bedenken waarbij dit water inpandig wordt gebruikt bijvoorbeeld als douchewater of voor het doortrekken van het toilet, in de utiliteitsbouw wordt dit al toegepast.
• Raised Beds – Dit zijn verhoogde borders die direct naast het pand zijn geplaatst, vanaf het groendak komt het water vervolgens in deze verhoogde bak. Planten met de eigenschap zoveel mogelijk water op te slaan en ook hier weer gedoseerd af te geven.
• Waterton – We zagen ze vroeger vaak in tuinen en feitelijk kan het opgeslagen water gebruikt in de tuin voor een watergift aan plantenbakken etc. Het door de planten op het groendak gezuiverde water is vaak van een goede kwaliteit.
• Bioswale-HaHa – Een lager gedeelte of bijvoorbeeld greppel waar stormwater naar afloopt. Toepassingen: parkeerplaatsen, trottoirs of op landgoederen. In een kleine tuin kan het ook een kuil zijn. Een Bioswale heeft vaak een bloemrijke beplanting.
• Muurtuinen – Net als groendaken kunnen ook muurtuinen een alternatief vormen om een tuin te maken op plekken waar dit normaal gesproken niet mogelijk is. Een muurtuin kan de schakel zijn tussen het groendak en de verhoogde border (ter vervanging van de regenpijp) maar kan ook een alternatief zijn wanneer een groendak niet mogelijk is, bijvoorbeeld als het pand een puntdak heeft.
• Vijvers en waterkuilen,- goten. – Als onderdeel van de Storm Water Train is dit vaak het laatste element, maar kan ook solitair worden toegepast. De poelen of vijvers hebben een overloop waardoor het stormwater via het grondwater terugkomt in ons milieu.Ook hier kunnen wij weer gebruik maken van een beplanting. Ook natuurlijke zwembaden (zwemvijvers) kunnen deze functie uitvoeren.

bron; http://www.95revive.com

illustratie: Regentuin in de binnenberm en Bio Swales naast het trottoir.

De beplanting is bij een regentuin is dus geslecteerd op hun eigenschap om goed tegen extreme periodes van droogte en extreme hitte te kunnen functioneren/overleven. Er kunnen nu dus tuinen komen op locatie’s waar dit voorheen onmogelijk was, een duidelijke verbetering dus! Voorbeelden hiervan zijn groenstroken op parkeerplaatsen waar het regenwater naar wordt afgevoerd, stroken groen langs het trottoir, en de raised beds naast gebouwen.

bron; telegraph.co.uk regentuin Blue Water Roof Garden – Nigel Dunnett

Tot nu toe hebben we het hier over ecologische tuinen en hebben deze in de meeste gevallen een natuurlijke uitstraling, dit door bijvoorbeeld het gebruik van inheemse planten, toch wil dit niet zeggen dat de meer traditionele tuin hierbij passé is.

Laten we als praktijk voorbeeld eens een ‘Cottage Garden‘ nemen, een dergelijke tuin bestaat over het algemeen uit een beplanting waarbij extra watergiften noodzakelijk zijn. Deze extra water giften maken deze tuinstijl niet duurzaam, door het toepassen van een enkele of meerdere elementen van een regentuin kan ook een dergelijke tuin duurzaam worden en dienst doen als tijdelijke wateropslag.  Heel simpel kan bijvoorbeeld een schuurdak een groendak worden en het afgevoerde water worden opgeslagen in een regenton waarbij deze een waterbuffer vormt voor de extra watergift, waarna deze planten het weer langzaam afgeven aan het grondwater. Door aanpassingen aan de vijver of een waterloop in een formele tuin kan ook deze tuinstijl een regentuin zijn. Kortom elke tuin(stijl) kan een  regentuin worden, vaak al door het maken van een of meerdere simpele ingrepen.

Een tuin is dus een regentuin als hij een of meerdere van bijvoorbeeld eerder genoemde elementen bezit, om subsidie aan te vragen bestaat het begrip regentuin als zodanig niet, wel de verschillende elementen. Op landelijk niveau is er in Nederland vrijwel geen stimulering  of subsidie voor toepassingen van een regentuin, op locaal niveau zijn er wel subsidieregelingen maar lang niet in alle gemeentes.  U kunt dus  naar de mogelijkheden bij uw gemeente informeren voor een subsidie van een groendak of muurtuin, er zijn zelfs subsidie’s voor de aanschaf van een regenton.

In deze gemeentes/stadsdelen zijn er mogelijkheden voor het aanvragen van subsidie:

• Amsterdam West
• Amsterdam Nieuw West
• Amsterdam Oost
• Amsterdam Zuid
• Utrecht
• Den Haag
• Rotterdam
• Groningen
• Delft
• Nijmegen
• Leeuwarden
• Nieuwegein
• Apeldoorn
• Heemskerk
• Zwijndrecht
• Alphen aan de Rijn
• Almelo
• Eindhoven
• Harderwijk

Deze regelingen kunnen bestaan uit:

• Particulieren: Bewoners van Gemeente Amsterdam opgelet: Amsterdam biedt eigenaren van woningen, kleine verhuurders en VvE’s in Amsterdam de energielening aan. Deze lening is bedoeld voor investeringen in energiebesparing en duurzame energie zoals dubbel glas, zonnepanelen en groen dak. Denk hiernaast ook nog aan de 15% korting die u op zonnepanelen kan terugkrijgen van de Gemeente.
• Bedrijven: Dat kan met de MIA-Vamil regeling. MIA staat voor milieu-investeringsaftrek. Dit is een fiscale aftrekregeling voor ondernemers die investeren in milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen. Vamil staat voor willekeurige afschrijving milieu-investering. De Vamil-regeling biedt ondernemers een liquiditeit- en rentevoordeel. De subsidie wordt gegeven door de belastingdienst in de vorm van een vrije afschrijving (Vamil) of als reductie van de winst (MIA).

In een aantal andere landen in Europa is men al langer en vooral intensiever bezig met het stimuleren van ecologische tuinen, waarbij wij een groendak dus ook als een regentuin beschouwen. Weliswaar ook op regionaal niveau is men in Duitsland veel verder dan bij ons, al in 1980 besloot het stadsbestuur van Stuttgart subsidies te verstreken voor groendaken en kon men gratis technisch advies krijgen. In Berlijn kan vanaf 1988 bij nieuwbouwprojecten boven een bepaald oppervlakte alleen een bouwvergunning worden verkregen als het pand een groendak krijgt met een beplanting die gelijk is aan de omgeving. In Oostenrijk en Zwitserland gelden soortgelijke regels waarbij elk nieuwbouwproject voor minimaal 25% is uitgevoerd met een groendak. Ook in Noord Amerika zijn er veel regio’s die actief stimuleren.

De belangrijkste reden voor het aanleggen van regentuinen is dus het watermanagement, de grote hoeveelheden water welke in korte tijd neerdaalt zorgt voor overlast omdat de afvoer de hoeveelheid niet in dit tempo kan verwerken. Volbetegelde tuinen, asfalt etc. verhogen het zgn. Runoff-effect, dit is een term waarin we de waterafvoer van bebouwing of wegen etc. meten.

Daktype en Runoff-effect:

1. standaard dak – 81%
2. groendak met 5 cm gravel – 77%
3. groendak met 5 cm substraat – 50%
4. groendak met 10 cm substraat – 45%
5. groendak met 15 cm substraat – 40%

In het stedelijk gebied bestaat 50-56% van de oppervlakte uit daken en trottoirs, hier is dus nog een enorme slag te maken!

Elke tuin kan dus een regentuin zijn maar het grootste effect wordt behaald bij het gebruik van planten waarvan door onderzoek is vast komen te staan dat zij de meest gunstige eigenschappen bezitten voor de (tijdelijke) opslag van water en zijn bestand tegen extreme periodes van droogte of hitte. Bovendien hebben regentuinen een gunstig effect op de biodiversiteit (dierenleven).

http://www.kingston.vic.gov.au

Dit is beknopt overzicht van planten die geschikt gevonden zijn voor regentuinen volgens Nigel Dunnett en zijn team bij de Universiteit van Sheffield:

• Lychnis floscuculi
• Iris pseudacorus
• Primula var.
• Osmunda regalis
• Caltha palustris
• Lythrum salicaria
• Cardamine pratensis
• Euphorbia palustris
• Ligularia stenophylla
• Viburnum var.
• Leucojum verum
• Inula racemosa ‘Sonnenspeer’
• Molinia caerulea ssp. arundinacaea
• Geum rivale ‘Lemon Drops’
• Kniphofia ‘Tawney King’
• Sedum ‘Purple Emporer’/acre/reflexum/album
• Calamagrostis x acutiflora ‘Karl Foerster’
• Aster frikartii ‘Moench’
• Hemerocallis ‘Lemon Balls
• Helenium ‘Moerheim Beauty’
• Echinacea purpurea
• Tulip cluisiana
• Telekia speciosa
• Astilbe chinensis
• Scirpus lacustris
• Rheum palmatum
• Penstamon ‘Husker’s Red’
• Rudbeckia fuldida deamii
• Rodgersia pinnata ‘Superba’
• Fillipendula ulmaria
• Anthemis tinctoria
• Dianthus carthusianorum
• Thymus serphyllum/E. B. Anderson
• Allium schoenoprasum
• Geranium sylvaticum
• Betula pendula
• Corylus avellana
• Rosa eglanteria

Meer informatie: website Nigel Dunnett – website De Dakdokters

Gerritjan Deunk schrijft nu al zo’n 30 jaar over tuinen, ooit begonnen bij het Tuinjournaal van de Nederlandse Tuinenstichting en de laatste tijd voor het lijfblad voor de lezende tuinier, Onze eigen tuin. In de lange periode dat Gerritjan nu schrijft gaf hij ook een aantal boeken uit en schreef hij een indrukwekkend aantal interviews met tuin-VIP’s. In de nieuwe TuinenStruinen-serie, Gerritjan Deunk interviewt Tuinvedettes, gaan we terug in de tijd met mooie verhalen uit Gerritjan’s archief.

PIET EN ANJA OUDOLF

Ze zijn de hele zomer druk op hun kwekerij verscholen in het Achterhoekse Hummelo. Liefhebbers weten de weg en komen van ver om de Oudolfplanten uit te zoeken. Kwekerij en privétuin vragen alle aandacht van Piet en Anja Oudolf en hun dames en heren assistenten. Verder zijn er nog vele tuindagen, interviews, ontwerpen maken. Dat vindt allemaal plaats hoogzomer. Nu, midden in de winter, is van al deze activiteiten nog niets te merken. De boerderij ligt er rustig bij temidden van weiland, tuin, kwekerij en als achtergrond een produktiebos populieren.

Bij het invallend duister wandel ik met Piet en hond nog even buiten rond. Achter de boerderij is de vaste plantenafdeling. De bedden zijn afgedekt voor het seizoen en achteraan is nog het beeld te herkennen van de klimplanten op losse palen, onder meer blauweregen en klimhortensia. Bij een storm waait de kop er wel eens uit. Piet reageert daar gelaten op: Sometimes you win, sometimes you lose.  Langs de verkoopruimte wandelen we via de zijkant waar de kassen staan, naar de voorkant van de boerderij. Het schuine pad leidt ons naar de pereboom en het rondeel. We staan dan in de tuin waar kort geledenontelbare bollen zijn geplant. Piet is heel beniewd hoe dat er in het voorjaar zal gaan uitzien. Er staan hagen van allerlei soort en hoogte als omheining. Een ingenieuze constructie moet over een aantal jaren een kubistische beukenhaag dragen. Nieuwe zichtassen in plaats van de oude pereboom zijn al voorbereid. Het boompje is geplant. Inmiddels is het donker, het regent en binnen wacht Anja met de erwtensoep. Over een deel, waar ‘s zomers de stoeltjes staan voor de lezingen, komen we in de warmte. Naast de knapperende open haard praten we over kleur in de tuinen en de verschillende ‘tuinmodes’.

Piet en Anja – Fotografie: Zbignîew Kôsc

Ik heb altijd gehouden van contrast. Ik heb nog nooit een roze border gemaakt in de zin dat de planten allemaal roze waren, ik heb nog nooit een gele border gemaakt, dat heb ik altijd geweigerd. Als je gevoel voor kleur nu op dit moment roze is, dan komt er gewoon veel roze in. Je krijgt je voorkeur nooit helemaal. Dan zegt een klant tegen mij: ‘Er staat geel in en ik hou niet van geel’. Dat kan gebeuren. Ik vergeet dat een klant dat kan zeggen, omdat ik niet zo werk. Ik werk in een sfeer en dan heb je misschien een beetje geel nodig en dat zet ik er dan in. Als je het lelijk vinfdt, haal je het er maar weer uit.

Je wordt gezien als een autoriteit op plantengebied. Wat voor achtergrond heb je? Niet uit een familieachtergrond of Jac. P. Thijsse was onze buurman? Interesse in planten, het is gevoelsmatig. dat heb ik nooit kunnen beredeneren. Fascinatie voor het ongrijpbare. Dat je dingen doet, waarvan je niet helemaal de afloop weet, de verwachtingen over wat het worden gaat. Het experiment. Het heeft voor mij alles wat je maar kunt bedenken. Het is eigenlijk schilderen. Ik schilder dus met vaste planten. Ik denk dan aan een beeld dat ik heb. Het is echt een experiment. Uiteindelijk heb je ieder jaar wel een bepaald beeld. En dat beeld roept emoties op. En dat probeer je ieder jaar bij te slijpen. Als ik dat en dat doe, wordt het nog iets mooier. Het heeft te maken met structuur. Het kan heel grafisch zijn en daarom werk ik graag met hagen en vormen, en niet alleen met vaste planten. Vaste planten vormen het pictorale aspect. Maar voor mij is een cirkel of een lijn, het geometrische, ook een wezenlijk aspect van een tuin.

Wat is je ideale opdrachtgever? Het belangrijkste, dat mij is gebleken in al die jaren, is dat het mensen moeten zijn waar je weerklank bij hebt, dat je het gevoel hebt dat ze in je geloven, van wie je weet dat ze wel willen, maar die ook open staan voor andere ideeën. Stel ik heb een klant en ik weet nog niet wat ik ga maken. En die klant vraagt mij vijf meter border. Als die mensen aardig zijn dan doe ik dat. Ik sta open vooriedereen die op een normale manier zijn wensen vertolkt. Het hoeft niet meteen vriendschappelijk te worden, van toch wel op basis van wederzijds respect.

Mensen komen omdat ze je werk kennen…?  Ze hebben mijn naam ergens gelezen en ze weten nog niet wat ik doe, de naam is blijven hangen. En hun idee over mij blijkt helemaal niet bij me te passen, omdat hun smaak heel anders is. Ze hebben een plaatje gezien in de “Margriet’ of in ‘Tuinen van Nederland’ . Een vaag plaatje en ze denken dat ze ook zo’n tuin willen. Maar die plaatjes zijn niet reëel. En soms merk je die ik niet zo bij die mensen pas en dat werkt dan gewoon niet. Hoe graag ze het plaatje willen hebben, of een tuin van mij, ik merk toch dat ze de zaak graag willen domineren en mij slechts als een vertaler van hun wensen zien. En in zo’n geval wordt het toch moeizaam. Meestal eindigt het wat stroef bij het ontwep. en zelf voeren ze dat vervolgens uit, of niet. Het eindigt niet voor die tijd. Ook tijdens het proces kan het nog veranderen, dat ze begrijpen dat ze het beter aan jou kunnen overlaten.

Heb je ooit voor iemand een ideale tuin gemaakt? ..Ja, voor heel veel mensen! of stukjes tuin. In het ontwerp de ruimtelijk indeling, wordt rekening gehouden met de wensen van de klanten. Als ze een tuin willen zonder gras, dan wordt het dat ook. Een overdekt terras omdat ze nooit in de zon zitte, prima. Maar als ze een borden willen die niet hoger is dan 30 centimeter met het argument we willen zien hoe groot de tuin is, we willen uitzicht hebben, dan zeg ik zo zit een tuin niet in elkaar, dat doe ik dus niet. Er is altijd een dialoog anders kan ik niet werken. Meestal hebben de mensen een wensenlijst: ik hou van rood, niet van gras: ik wil heesters, geen vastepanten. Dat soort hele ruwe schetsen van hoe je een tuin wilt hebben, daar begin ik mee. Maar als je heesters wilt, krijg je wel heesters die ik wil. Hetzelfde geldt voor rozen. Al die aspecten die een klant noemt, worden in het ontwerp verwerkt maar op de manier die ik wil, anders kan het niet.

Zijn mensen aardiger geworden, Leidt interesse tot kennis?… Zelfs de meest fervente liefhebber is eigenlijk nog een leek. Daavoor heb je de kwekerij, de liefhebber doet alles zelf. Die komt voor die speciale plant en dat is het. Iemand die hier komt en zegt wat een leuke sfeer hangt hier, die s niet zo geïntresseerd in de plant als individu. Wat vind je dan leuk, vraag ik en dan ben je alletwee bezig met het geheel. Onze kwekerijklanten zijn meer bezig met het detail. Die willen die en die Geranium. Ze zien die plant en willen hem hebben. Rozen verzamelen in een moestuin….. Juist. Ze kopen een plantje hier en een plantje daar, ze knutselen. Mensen die iets van hun tuin proberen te maken, vormen maar 10 procent van je klanten. Je weet zelf wel hoeveel mooie tuinen er zijn. A: Iedereen heeft toch zijn eigen smaak. P: Mooi en mooi. Je mag voor jezelf best bepalen wat je mooi vindt. Er valt veel over te twisten. Anders zou je toch nooit meer wat zeggen.

Merk je een eb- en vloedbeweging in je voorkeur?… Ja, die komt van mijzelf , niet van de klanten. De indrukken, de verzadiging van de dingen waar je mee bezig bent. Op een bepaald moment heb je het gezien. Je Eupatorium, heel de Achterhoek vol leverkruid van Piet. A: Alle monarda’s. P: Drie jaar geleden riepen we nog: het is de godgather van alle planten. Ik ben toch bezig met een ontwikkeling. In plaats van dat je zegt, dit is het en dat zal het altijd zijn. Nu zeg ik: het is een belangrijke plant, maar zal ik hem eens weglaten. Je moet jezelf dus altijd vernieuwen, steeds weer nieuwe soorten ontdekken. Ik ben altijd bezig al is het maar het verzamelen van troepjes. Ben door veel dingen geobsedeerd die aan de gang zijn. Ik mag alles graag zien, hoef het niet te hebben. Ben gek op moderne kunst, architectuur en probeer dat op mijzelf te betrekken. Ik zie dan hoe knap een ander is, hoe fantastisch. Ik zet dat af tegen mezelf als een soort onderzoek. Je kunt niet onder jezelf uit. Ik hou aan de ene kant toch wel van structuren en beelden, maar ook van individuele planten. Daar kan ik de schoonheid van zien. Het is maar wat je ziet en een plant bestaat ook weer uit een hele structuur, bloem en blad. Daar kun je ook in de diepte. Ik ga van het totaal naar het detail. Ik ga van het totaal naar het detail en probeer heel veel dingen te ontleden.

Hoe meer je weet, hoe moeilijker het wordt… Hoe meer je weet, hoe meer je gaat accepteren dat het zo werkt. Hot wordt uiteindelijk lichter voor je. Ik blijf wel even nieuwsgierig, ik wil me blijven ontwikkelen. Hoe scherp je je vakkennis aan? Je gaat op reis… Ik heb enorme behoefte om, ja wat wil ik eigenlijk An? A: Je wil toch wel graag weg, op de hoogte blijven, vinger aan de pols, praten met Roy (Lancaster, red.)… P: Ik beweeg me overal waar mensen zijn die met hetzelfde bezig zijn. Ik bel ze af en toe op. Hallo Hans (Kramer, red), of hallo Coen (Jansen, red.). Ik ben helemaal niet zo sociaal, maar in mijn werk wel. Ik merkte dat ik deze week wat van slag was, ik voel dat alsof er niets gebeurt, Ik bel dan naar Engeland of Parijs. A: Patrick heeft je gebeld. P: Het gebeurt niet dagelijks, maar dan bel ik de hele wereld af. Contact onderhouden is toch wel heel belangrijk.

Je praat toch niet altijd over tuinen?… Iedereen is toch bezig met tuinen of met planten. Of het nou Roy Lancaster is die Chelsea-achtige dingen in Parijs jureert. Of ik ga met An middenin de winter naar de Westminster Flower Show. Wij kennen er veel mensen en zij kennen ons natuurlijk. Zo natuurlijk vind ik dat niet… A: Iedereen komt dan bij elkaar in Parijs op dat fantastische kasteel Domaine de Courson.

Een geheim genootschap?… Ik denk dat ik de enige ben die zoiets doet. Iedereen heeft wel zo zijn circuit. Ik doe dat internationaal. Ik weet bijvoorbeeld  dat Coen veel schrijft met mensen in het buitenland, een beetje freak-achtige mensen. Op zo’n manier komt hij aan informatie. Ik ken veel botanici die door de hele wereld reizen: China, Rusland, Amerika. Dan blijf je op de hoogte van nieuwe dingen. Er wordt over mensen gepraat, over planten. Het is een laag die bovenin zweeft en van wie ik het idee heb heb als je die in de gaten houdt, als je daarmee in contact bent dan weet je gewoon alles wat er gebeurt. En jij geeft dat dan weer door in jouw circuit. Er daar ‘ontstaan’ dan weer de nieuwe planten. Onbewust weet je dan dat je niet achterop raakt, dat je goed bezig bent. Is dat een snelle ontwikkeling?… A: Piet gaat al jaren zo. P: Het is voeling houden met de markt. Daar heeft iedereen op zijn manier de contacten voor. En die contacten moet je wereldwijd zien, niet alleen in Nederland.

Je gaat naar Parijs… A: Je gaat naar de universiteit van Zweden, daar komen alle Engelsen weer. Ga je ook nog naar Oost-Europa?… Ik kan niet altijd maar weg gaan, ik heb tenslotte ook nog een familieleven. Ik heb contact met mensen die contacten hebben in Oost-Europa. Het moeten korte lijnen zijn. Ik weet bijvoorbeeld alles wat er in Engeland gebeurt. Maar bij ons gebeurt ook veel. Wij ontwikkelen hier ook nieuwe planten. We proberen ook mooie variëteiten te kweken door een groot aantal zaailingen uit te zetten. Ik heb hier in de buurt een boer met een paar duizend meter grond en die kweekt voor mij ook planten. Ik hoef het niet allemaal van derden te betrekken als ik zonder zit. Hij zet voor mij grote aantallen planten uit om daaruit weer een mooie selectie te maken. Ik hoef niet altijd naar het buitenland om nieuwe dingen te halen, men komt ook hier naartoe. Dan zijn de rollen in wezen omgedraaid. Ik weet dat ik heel goed ben in nieuwe cultivars. Het is een soort uitwisselingssysteem.

Je hebt elkaar wat te bieden… A: Beth was helemaal hoteldebotel toen ze hier was. P: Het is een interessante persoonlijkheid, Beth Chatto, een zeer inspirerende. In wezen is dat voor een veel groter publiek. Als ik daar kom is het altijd fantastisch. Het is een ruilbeurs. Vermenging van fascinatie en de behoefte om commercieel te zijn. Het is geen behoefte om nieuwe dingen op de markt te brengen, het is een gevolg van de fascinatie. Daardoor heb ik heel veel geld laten liggen. Dat is gebeurd met alle nieuwe achillea’s die ik als eerste had in alle nieuwe kleuren. En ook met de Heuchera… Die is eerst in Engeland uitgebracht, met rechten in Engeland, en in Nederland wordt die plant en masse vermeerderd. Vind je dat nou leuk, vraag ik dan als die man mij opbelt om te vragen hoe die plant in elkaar zit. Je vraagt je niet af wie daar z’n best voor gedaan heeft, er wordt ook nooit afgerekend, allemaal heel makkelijk. Ik ben niet commercieel, ik ben in staat mijn geld te verdienen, maar ik heb meer gevoel voor planten.Sinds twwe jaar draaien we een beetje quitte en daar hebben we hard voor vmoeten werken. Uiteindelijk ben ik op deze boerderij ook al weer twaalf jaar bezig. Maar ik ben wel met mijn vak bezig geweest. En die eigenwijzigheid heeft natuurlijk ook consequenties. Ik vind mezelf heel aardig, maar ik weet niet hoe men tegen mij aankijkt.

Je bent nu met bollen bezig… Ik ben nog niet aan bollen toegekomen. Bollen en bolletjes, een hele aparte materie. Hoe kan ik een tuin langer interessant maken, op een vroeg en laat tijdstip. Op zo’n manier, door zo’n keuze aan bollen, kan ik mensen mede duidelijk maken hoe ik in elkaar zit. Een ambitieuze manier van zelfexpressie. Ik wil de ingewikkeldheid van mezelf daarin uitdrukken, maar ook de grote structuur, deroyaalheid, het simpele van mijn persoonlijkheid. Het geeft me ontspanning. In en uitademen.

Daarna praten we nog over de rolverdeling van Piet en Anja in het bedrijf. An heeft de zakelijke leiding en heeft zich de afgelopen jaren door systematische studie het plantenjargon eigen gemaakt. Piet is een gevoelsmens die vaak wat meer ruimte nodig heeft om zich te bewegen. Vindt ook lezingen belangrijk. Het lezingsprogamma van komende zomer is nig niet helemaal rond, maar wordt steeds concreter. We praten over de afgelopen jaren en Piet verbaast zich over de geringe belangstelling bij lezingen van beroemdheden: 35 mensen hooguit. Toch wil hij hiermee verdergaan en ziet ook in deze lezingen een mogelijkheid, naast de tuin, tot zelfexpressie.  

Gerritjan Deunk.

In volgende afleveringen van ‘Gerritjan interviewt tuinvedettes’ o.a: Mini te Kuile, Marijke Heuff, Ineke Greve, Jo Willems & Jan van Opstal ( De Heerenhof), Arie en Hanneke Kamphorst, Gravin Michel d’Ursel, Paul Geerts, Rita van der Zalm en Han Njio.

Column: Binnen-buitenkamer, uit mijn bovenkamer.
De interieurbranche loopt mijlenver voor op de tuinbranche. Interieurvoorbeelden in de media spreken voor zich, maar voor onze tuin ontspruit uit menig brein ridicule (tuinmode)ideeën.
Jacqueline Volker Lifestyle Adviseur signaleert ……

Designwas

Als Lifestyle Adviseur ontwerp ik graag leefbare ruimten. Iedereen leeft natuurlijk anders. Ik ga mensen niet opleggen hoe ze moeten leven en de eigenwijze ontwerper uithangen, liever beweeg ik met mijn klant mee in de keuze voor materiaal, in de functionaliteit van ruimten, in de hoeveel onderhoud, etc. Het is voor een ontwerper dan ook de kunst om een ruimte te ontwerpen die aansluit bij de Lifestyle van de bewoners. Eén van de eerste vragen die ik mijn klant dan ook stel is: hoe wil je de ruimte gaan gebruiken?
Behalve functioneel, wil ik als ontwerper ook nog mooie ruimten maken. Dat verwachten klanten gelukkig ook van mij. Als ik een ontwerp aan het maken ben, zie ik het al helemaal voor me. Ik loop in gedachten 3 dimensionaal door mijn ontwerp. Ik zie wuivende grassen, met bloeiaren fonkelend in de zon, fladderende vlinders op vlinderlokkers, zichtlijnen met fantastische doorkijkjes en zo meer.

Wat ik echter achter mijn tekentafel nooit zie is een droogmolen met doodgewone was. De boxershorts en witte sportsokken van meneer, de Hema onderbroeken en pantykousen van mevrouw en de vaal verwassen, bonte verzameling handdoeken, die het subtiele doorkijkje in mijn design pontificaal blokkeert.

Toch handig als je ook interieurs ontwerpt: ik teken meteen even een droger bij de wasmachine in de bijkeuken en ik hoop natuurlijk dat mijn klant afziet van zijn drogende goed in mijn zorgvuldig samengestelde, met liefde op maat gemaakte design tuinontwerp.
Persoonlijk heeft buiten de was drogen ook niet mijn voorkeur. Als fulltime ondernemer kan ik mijn tijd efficiënter gebruiken dan was ophangen en afhalen en dat, per was, drie keer herhalen omdat we in Nederland regelmatig buiig weer hebben. Dan hebben we nog het argument: de kosten. Met een zuinige droger van de nieuwe generatie wasdrogers, kost één droogbeurt slechts € 0,38 per keer. Bovendien hoef je nauwelijks nog te strijken. Een droger is dus goedkoper. Met een extra zonnepaneel op dak hoeven we het voordeel niet eens te benoemen.

Maar voor sommigen gaat er niets boven frisse, buiten gedroogde was, met stijve handdoeken en harde washandjes aan een droogmolen op een prominente plek, midden in de tuin.
In enkele gevallen pakt een droogmolen in de tuin toevallig goed uit. Zoals in deze tuin, waar op een oprit, omsloten door 2 hagen en een poort, een aparte (was)ruimte ontstaat, los van de rest van de tuin, buiten het zicht van passanten.

Droogmolen weg en het is weer een parkeerplaats, een BBQ plek of een speelkamer.

In een maatwerk designtuin gaat een droogmolen ook héél goed samen met je designwas van Versace, Calvin Klein, Marlies Dekkers, La Perla en Armani aan de lijn. Het ragfijne kant van de lingerie zou ik binnen het beplantingsplan nog kunnen combineren met de kantachtige bloemen van Ammi of Astrantia’s.

In alle andere gevallen: Vergeet dat foeilelijke aluminium museumstuk uit oma’s tijd, toen maandag nog wasdag was. Gewoon niet meer doen dus!
Als moderne vrouw heb je in je nieuwe tuin, dankzij de droger die manlief prima kan bedienen, méér tijd om te genieten en houd je tijd én geld over voor een lekker tuinfeest met vriendinnen.

Voor inspiratie: Bezoek de website http://www.lifestyleadviseur.nl of facebookpagina https://www.facebook.com/pages/Jacqueline-Volker-Lifestyle-Adviseur-ontwerper-voor-tuinen-en-interieurs/499254270098123

Gerritjan Deunk schrijft nu al zo’n 30 jaar over tuinen, ooit begonnen bij het Tuinjournaal van de Nederlandse Tuinenstichting en de laatste tijd voor het lijfblad voor de lezende tuinier, Onze eigen tuin. In de lange periode dat Gerritjan nu schrijft gaf hij ook een aantal boeken uit en schreef hij een indrukwekkend aantal interviews met tuin-VIP’s. In de nieuwe TuinenStruinen-serie, Gerritjan Deunk interviewt Tuinvedettes, gaan we terug in de tijd met mooie verhalen uit Gerritjan’s archief.

Hulde aan Hex  – Hof & Hulde 1 – najaar 1996

Het domein is een harmonieus geheel, functioneert soepel en is een lust voor het oog. Op open-deurdagen is er grote belangstelling voor de tuinen met de vele beroemde rozen. De waardering vanuit het vak voor haar tuinwerk is zo groot dat er een roos naar haar vernoemd is. Bovendien beschreef ze haar beroemde collectie rozen in een kloek prachtboek met aquarellen van Edith Dasnoy. Redenen te over om een hulde te brengen aan de enthousiaste promotor van het Haspegouwse Hex: Michel d’Ursel.

Een majesteuzer entree is nauwelijks te bedenken. Na het dorpje Borgloon in het Belgische Limburg wordt het heel rustig op de weg. Stilte en rust. Dommelende boerderijen, koeien in dromen en rijen bomen. Links een koetshuis met oprijlaan naar een onzichtbaar huis,  links een Jupiler-café ‘De Vriendschap’. Eerst een kale akkervlakte, een holle weg, dan rechts de toegangspoort naar Hex. Een steenweg voert heuvelopwaarts naar het huis dat linksboven, achter de geschoren Wirtz-struiken, zichtbaar wordt.

Gravin Michel d’Ursel – fotografie: L.J.A.D. Creyghton

Een Maasmechelsmansarde-dak boven twee verdiepingen kasteel waar al sinds 1770 gewoond wordt. In de weiden links en rechts van de oprijlaan een glooiend Engels parklandschap met roepen bomen waarvan sommige meer dan 200 jaar oud zijn. Daaronder dromend ‘Angus’-vee. Via een poortgebouw rijd ik de ‘cour’ op waar ik word verwelkomd door het goedmoedig geblaf van de vriendelijkste hofhond die ik ken. Ik blijf nog even in de auto zitten om deze eerste indruk te laten bezinken. Dit verklaart het begrip ‘kasteelroman’ . Associaties met Brideshead komen boven. Maar allez, ik heb een afspraak met gravin Michel d’Ursel gemaakt via haar zakelijke rechterhand mevrouw Letta Proper-Pranger. De deur zwaait al open, ik ontwaar een blauw-wit gestreept gilet. Het is duidelijk: hier wordt stijl op prijs gesteld.

Het gesprek gaat over één onderwerp en dat zijn rozen. Als erkenning voor de grote inzet van gravin d’Ursel is een roos naar haar genoemd. Louis Lens, de rozenkweker omschrijft de roos. Vooral de kleur is bijzonder. Citaat: ‘Men zou zeggen dat bij het roze één druppel blauw werd toegevoegd met als resultaat de bruinachtige roze kleur. De gravin omschrijft zelf de muskaatroos als hebbende een zachte abrikooskleur die – naarmate de bloei vordert – meer blauw wordt. Verder is ze enthousiast over de robuuste struikvorm en de uitbundige bloei.

Een uitstekende Engelse parkroos die goed aansluit bij de andere fraaie rozen. De rozencollectie van kasteel Hex is uitgebreid, gevarieerd en origineel. Vanaf de achttiende eeuw bloeien de oudst aanwezige rozenstruiken al op hun oorspronkelijke wortels. Via de Oostindische Compagnie uit China naar Europa gekomen. ze bloeien ieder jaar nog volop! Sedertien zijn vele rozen gevolgd in de vorm van geurende struik-,tros- en kruiprozen in alle kleuren. De collectie omvat niet minder dan 250 namen!

English: “Rosa centifolia Burgundiaca”, watercolor by Pierre-Joseph Redouté (1759-1840); private collection (Photo credit: Wikipedia)

De naamgeving van de rozen leidt tot op de huidige dag tot verschillende opvattingen. Zo zijn de meningen over bepaalde rozen verdeeld. Meent de één een roos te herkennen die al door Redouté in aquarel vereeuwigd is, een ander zal na triploíde, diploïde chromosomen-onderzoek tot in Leuven toe tot een andere conclusie komen. De gravin verzucht dat hoe meer je weet, hoe meer nieuwe vragen er opgeroepen worden. Veel rozen bewaren zorgvuldig hun geheimen. onderzoek behoeft veel aandacht, kennis en persoonlijke aanwezigheid. Foto’s en dia’s zeggen niet genoeg. Vandaar dat ze ook zo blij is met de aquarellen van mevrouw danoy: ‘De afbeeldingen zijn duidelijker dan de natuur! Je kunt duidelijk de vorm van de hartjes onderscheiden en of de bladeren naar voren of naar achteren krullen!’ En aan het onderzoek komt nooit een einde omdat mevrouw d’Ursel nog steeds graag reist en van haar reizen rozen meeneemt. Bij voorkeur uit het mediterrane, dat sluit aan bij haar Italiaanse temperament. Sommige rozen doen het goed, anderen helemaal niet. De natuur laat zich nu eenmaal niet dwingen.

‘ Hex is het mooiste wat een mens zich kan dromen! Ik vind het mijn taak de natuur hier te beschermen, zodat het niet verknoeid wordt of aangetast door verbouwingen. En wat een voorrecht om dat te mogen doen. Ik geniet er iedere dag van. Ik ben als het even kan buiten. Stadsmensen begrijpen dat niet. Die denken dat er ‘s winters niets te doen valt.  U moet begrijpen dat dit landschap is ontstaan  door menselijk ingrijpen. Onderhoud je dat niet, dan is het binnen verrassend korte tijd een wildernis. In de winter verwerken we de oogst, zuiveren we de weiden, verbranden takken en snoeien waar nodig. Hakken bomen als ze ziek zijn of gevaar opleveren voor de omgeving. En we maken plannen voor het nieuwe seizoen. U hoort, ook de winter is mooi!’

Centifolia rose, anemone, and clematis. Picture of roses by Pierre-Josephe Redouté Français : Fleures peintre par Pierre-Joseph Redouté (Photo credit: Wikipedia)

Het beheer van het landgoed is inmiddels overgegaan in handen van de jonge graaf Ghislain d’Ursel, bijgestaan door zijn moeder. Beiden beseffen de grote waarde van Hex, nu en zeker in de toekomst. Doel is dan ook datgene te bewaren wat er is, en zonodig aanpassen. Zo zijn er bredere paden gekomen in de moestuin om de machines door te kunnen laten! ‘ Hex is een levend museum waar je kunt zien hoe men vroeger leefde, waar rust heerst en waar je de vogels en bijen kunt horen die je elders niet meer hoort. Terug naar de eeuwenoude zaken die zo kostbaar zijn.’

Zeker vergt het onderhoud van Hex offers van de familie d’Ursel. ‘ Maar ik krijg er veel voor terug. Ik ga voor de rust onkruid wieden in de Chinese tuin of voor mijn plezier rozen knippen. Ik word niet ongelukkig van het vele werk. Het mag hier allemaal ook niet te perfect worden en somig onkruid is zéér mooi. Bovendien leert de natuur je een goede les: je kunt niet alles beheersen!’ Een wijze slottoespraak van een gravin met oog voor schoonheid die Hex met anderen wil delen en daarvoor terecht deze hulde verdient!

In de zomer, als de tuinen te bezichtigen zijn, krijgen vooral de dichtbij het kasteel gelegen ‘Franse tuinen’ veel aandacht. Voor het huis bevindt zich een terras met geschoren strakke boom- en struikvormen van taxus, buxus, hulst en natuurlijk voor Hex ook rozen. Achter het huis een strakke tuin op de zichtas. Gazonparterres omzoomd met hoge geschoren hagen. Achter deze hagen een voorjaarwei, de oude tuin met zeer oude rozen, de balustrade met gesnoeide lindebomen en langs de balustrade ligt de grote moestuin met een grote vijgegaard. Naast het huis bevindt zich een rennaissance-tuin met oude bloemen en geurende planten. Weer naast deze prinsentuin een kleine, intieme Chinese tuin met een opvallende Luikse boeddha. Rondom al deze tuinen strekt zich het park uit over de heuvels, daar ligt het dorp, de lange platanendreef die naar de kluizenaarshut voert en – voor de doorzetters – de gedenk-obelisk. Completer kan een landgoed niet zijn!

Gerritjan Deunk.

In volgende afleveringen in de serie: ‘Gerritjan interviewt tuinvedettes’ o.a: Mini te Kuile, Marijke Heuff, Ineke Greve, Jo Willems & Jan van Opstal ( De Heerenhof), Arie en Hanneke Kamphorst, Paul Geerts, Rita van der Zalm en Han Njio.

Bij een wandeling door de bekendste dierentuin van ons land vallen al snel de vrolijke, uitbundige bloemenborders op. Vorig jaar bestond Natura Artis Magistra maar liefst 175 jaar. Reden voor een feest en wat is een feest zonder bloemen. Bij Artis ontstond het idee om het park extra in bloei te gaan zetten. Immers, waar bloemen zijn ontstaat een gevoel van feestelijkheid. Een projectteam werkend onder de titel: Artis in bloei. bestaand uit Artis professor Erik de Jong, landschapsarchitect Michael van Gessel, tuinontwerpster en beplantingsdeskundige Jacqueline van der Kloet en Artis plantenexpert Ton Hilhorst moest dit idee vorm gaan geven.

Er werden borders in nieuwe vormen ontworpen. In de palmentuin en het astervak kwamen drakenstaarten die in vloeiende lijnen met het heuvelachtige grasperk meelopen. Aan de beroemde papegaaienlaan werden bloemenborders in de grasvlakken gemaakt. Op het veld voor het aquarium kwamen er drie in elkaar overlopende cirkels.

Om het feestgevoel al vanaf de hoofdingang vorm te geven kwamen er grote oranjerie-kuipen gevuld met een bloemenweelde. Waar Jacqueline van der Kloet komt zijn er ook bloembollen en dit geval maar liefst 175.000 stuks. Waarvan meer dan 80 soorten tulpen. Als winterdekking werden er ruim 17.000 violen geplant. In maart werden als aanvulling hierop meer dan 7000 vergeet-mij-nieten en muurbloemen in de daarbij passende kleuren.

Later werden er nog 2600 eenjarigen geplant in 150 verschillende soorten, met daartussen nog eens 2000 zomerbollen. In de borders werden verder veel verschillende koolsoorten, waaronder rode en boerenkool. Daartussen kwamen pompoenen en kalebassen, deze werden later weer als voer en verrijking voor de dieren zoals de olifanten en de gorilla’s gebruikt.

Een jaar later zijn de bloemborders ter ere van het 175 jarige Artis nog steeds een feest voor de bezoekers van het dierenpark. Artis is steeds groener aan het worden en is er weer meer aandacht voor de vele mooie bomen in het park. Waarvan er enkele ouder zijn dan de 175-jarige dierentuin.

Klik op een foto voor groter formaat:

Het huis en de tuin van Mini ter Kuile – Tuinspecial juni 1996

‘Ik heb mijn tuin lief. Niet zo maar zo’n beetje, zoals eigenlijk iedere tuinbezitter zijn tuin lief heeft: nee, ik heb hem hartstochtelijk lief. Van het vroege voorjaar tot het late najaar bespied ik elke plant, elke heester, elke boom. Ik veheug me intens in hun groeien en bloeien en het stemt mij verdrietig als ze soms niet gedijen willen en wegkwijnen.’ Deze zinnen las ik in het boek ‘Over mijn tuin en mijn nichtje Fleur’ van Mini ter Kuile – Scholten en besloot een afspraak met haar te maken.

Op een koude februarimorgen rij ik in gezelschap van de fotograaf Zbignîew Kôsc naar Twente. Flarden mist, het Twentse landschap in diverse soorten grijs. Vanuit het drukke Enschede komen we na enkele kilometers in een verstilde wereld. We parkeren de auto op het voorpleintje van huis De Boekel. De akonieten, krokussen en sneeuwklokjes in het park voor het huis staan in volle bloei. Honden slaan aan en verstoren de sirene rust. We bellen bij de verkeerde deur aan waarna mevrouw Ter Kuile lachend in de andere deuropening verschijnt.

Ze is sinds de donateursdag een paar jaar geleden niet veel veranderd: een charmante grijze dame, gekleed in makkelijk broekpak met stevige schoenen. We nemen plaats voor een van de ramen met uitzicht op de lager gelegen tuin. De tuin is nog even mooi als in mijn herinnering.  De structuur is nu heel duidelijk te zien, de lengte-as over de vijver heen door het poortje, oogt in de mist oneindig. De statige cypressen herinneren mij aan Italië. Het water staat tot aan de tegels van het middenpad en in de vijver liggen afgewaaide takken. De azalea-struiken, de rozenhaag en het Herbstfreude-perk wachten op het voorjaar dat elders in de tuin al begonnen is.

Mevrouw Ter Kuile heeft ons gesprek grondig voorbereid. Gesterkt door koffie en koek verdiepen we ons in de boeken en de vele foto’s. Het verhaal van huis De Boekel begint, zoals zoveel Twentse buitenhuizen, bij de opkomst van de textiel-industrie in Twente rond 1900. Tijdens de eerste wereldoorlog was De Boekel een eenvoudig buitenhuisje zonder gas en licht, temidden van bos en weiden. In die tijd woonde de schoonmoeder van mevrouw Ter Kuile een lezing bij van de Belgische architect Van der Swaelmen die door de oorlog uit zijn land was verdreven. Zij was zo enthousiast dat zij hem vroeg om bij haar buitenhuisje een tuin te ontwerpen. Van der Swaelmen ontwierp voor het hoog gelegen huis een zogenaamde ‘Sunken Garden’. De tuin werd opgebouwd uit bentheimersteen – grofkorrelige zandsteen – afkomstig van een oude molen in Boelelo.

De stenen werden met paard en wagen aangevoerd en waren soms zo zwaar dat er maar één steen tegelijk kon worden vervoerd. Van der Swaelmen logeerde tijdens de aanleg van de tuin op De Boekel. Hij was een opvallende verschijning met een grote cape en een flambard, die in het Frans bij kwekerij Moerheim te Dedemsvaart zijn bestellingen deed. De tuin van Van der Swaelmen kreeg landelijke bekendheid en veel mensen kwamen kijken. Zelfs de architect Dudok kwam helemaal uit ‘het westen’ om te zien wat Van der Swaelmen had gecreëerd. En het resultaat is nog steeds indrukwekkend: een terrassen-tuin met geometrische basislijnen en in het midden een grote vijver met een bijzondere fontein, een Tinguely avant-la-lettre.

De Boekel werd in de eerste jaren voornamelijk als buitenhuis gebruikt. In de zomer logeerde de familie Ter Kuile twee maanden op De Boekel om te genieten van de tuin, de bloemen en de levende havein en rond de vijver en het huis. In de vijver zitten kam-salamanders, waarvan de mannetjes ‘gekamd’ zijn en oranje-zwart gevlekte buiken hebben. Vroeger werden ze in jampotjes weggegeven aan neefjes, maar daar zijn ze nu te zeldzaam voor geworden. Behalve de tuin werd ook het huis volwassen. Er werd verbouwd en aangebouwd, en er kwam water en licht.

Zo maakte men het huis geschikt voor permanente bewoning. De moestuin en de boomgaard leverden hun producten, in de kassen werd gekweekt en met de bloemen in de bloementuin werden boeketten gemaakt. Mevrouw Ter Kuile geniet inmiddels al vele jaren van haar tuin, helaas sinds een paar jaar zonder haar echtgenoot. Met hem heeft ze veel gereisd, maar ze was altijd weer blij om terug te keren in ‘mijn Twente’.

Het voorjaar is al voorbij als u dit leest. Misschien staan de afrikanen al tussen de ‘Herbstfreude’. Aan mevrouw Ter Kuile zal het niet liggen, zij is in februari geheel gereed voor een nieuw tuinseizoen. Ze verheugt  zich nu al reeds om als een ‘kruipdier’ door haar tuin te gaan, samen met haar tuinman. En wat een feest is het om in de vijver weer de libelles te zien ontpoppen.

Tekst; Gerritjan Deunk

Fotografie:  Zbignîew Kôsc

Gepubliceerd; Voorjaar 1996

TUINVEDETTES UIT GJ. DEUNK’S ARCHIEF – MICHEL D’URSEL

TUINVEDETTES UIT GJ. DEUNK’S ARCHIEF – PIET EN ANJA OUDOLF

Herfst, is voor veel van ons het favoriete seizoen. De kleuren waarmee de natuur ons verleid spreekt ons aan en helemaal als de zon schijnt en de temperatuur aangenaam genoeg is om heerlijk door het bos te wandelen. Maar misschien heeft u zich ook weleens afgevraagd waarom niet elke herfst de bomen even kleurrijk worden als het jaar daarvoor.

Chlorophyl zorgt voor de groene kleur in het blad en maakt het voor de plant mogelijk om zonlicht om te zetten in zijn eigen voeding. Als de dagen korter worden en de temperatuur gaat omlaag stopt langzaam de chlorophyl-productie in het blad en krijgen andere pigmenten de kans om zichzelf te laten zien. De twee meest primaire pigmenten zijn, carotenoïden die voor oranje, geel en bruin zorgen en anthocyanen die voor de rode pigmenten zorgen.

De carotenoïden zijn constant in het blad aanwezig, dus het verschijnen van de kleur oranje is het meest voorspelbaar wanneer de chlorophyl het voor gezien houd. Bij de anthocyanen, die voor de rode kleuren zorgt ligt dat anders, hun verschijnen is afhankelijk van (zon)licht, plant-chemische processen, temperatuur en de hoeveelheid (regen)water, hier bepaald het weer dus in welke mate de rode tinten mede de kleur van deze herfst gaan bepalen.

Warme dagen met koude nachten (net boven het vriespunt) geven de rode pigmenten een enorme BOOST , en zorgt voor een magisch herfst-effect. Echter bij vroege vorst zullen de kleuren verbleken. De mooiste herfst krijgen we dus bij een combinatie van zonnige dagen met een lage temperatuur waarbij het ook in de nacht net niet vriest. Vocht speelt bij dit alles ook nog een rol, bij een late lente of een zeer droge zomer word het kleur-proces vertraagd dus maar hopen op een vochtige lente, een aangename zomer en een zonnige, koele herfst want dit is het recept voor de mooiste herfst!

Velserbeek kent als buitenplaats een lange geschiedenis. Buitenplaats Velserbeek stamt uit het jaar 1544. De hofstede is op dat moment in het bezit van het regenten-geslacht Ramp, dat zelf het Huis Rollant bewoonde in Overveen en waarvan de leden belangrijke bestuurlijke functies uitoefenen in de stad Haarlem.

In 1628 wordt deze familie Ramp zelfs verheven in adelstand en laat zich vanaf dan Ramp van Rollant noemen. Begin 18e eeuw zou de famile Ramp van Rollant echter roemloos ten onder gaan aan hoge schulden die niet betaald konden worden. In 1639 wordt de hofstede verkocht aan de rijke Amsterdamse koopman Jerimias van Keulen voor 7500 gulden. Van Keulen liet zich later Van Collen noemen.

Van Keulen was erg rijk en had een gezin van 15 kinderen. Hij liet de hofstede uitbouwen tot een buitenplaats met het huidige herenhuis en de siertuinen. Het park werd aangelegd in de Franse stijl “Le Notre”. Als hij in 1668 failliet gaat wordt, hij gedwongen afstand te doen van Velserbeek. In vergelijking met de bezittingomschrijving van 1639 is Velserbeek onder Van Keulen uitgegroeid tot een riante buitenplaats met een “groot huis, hovenierswoning, stalling voor zes paarden, hooi en wagenhuis, plantagie, boomgaard, bloem en moestuin, vlindertuin en het erf”.

Vele jaren daarna kende Buitenplaats Velserbeek een aantal opvolgende eigenaren die hun bezitting aanzienlijk gingen uitbreiden en de bestaande tuinen werden omgevormd. In 1761 bevatte de hofstede een herenhuis, paarden en koeien stallen, koets en wagenhuis, oranjerie (nu Theeschenkerij), tuinmanwoning, schuur, speelhuis, beplanting, broeikassen, een perceel duingebied, een stuk bos genaamd “de Vinkenkroft” met een daarin gelegen “vinkenbaan” en “vinkenhuis” en de binnen Velserbeek gelegen werkmanswoning “De Blink”.velser 2

In 1769 kocht de rijke Amsterdammer Frans Jacob Berg, die Kapitein-Ingenieur in dienst van de VOC in Batavia was, voor 16.600 gulden Velserbeek. Berg was gehuwd met Amalia Maria Goll van Franckenstein.

Frans Jacob Berg stierf in 1775 en zijn weduwe zet Velserbeek te koop in de Oprechte Haerlemmer Courant. Echter ziet zij van de verkoop af. In 1781 verkoopt zij Velserbeek aan haar vader Johan Goll van Franckenstein senior voor 27.000 gulden.

Johan Goll van Franckenstein senior was getrouwd met Maria Wilkens. Johan was oorspronkelijk betrokken bij een Duits bankiershuis en werd niet veel later een bekende Amsterdamse bankier, kunstkenner en kunstverzamelaar. Johan was ook nog eens een invloedrijke financiële expert, want hij behartigde de financiële belangen van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia die hem als teken van waardering in de adelstand verhefde. Het werd Johan toegestaan om “van Franckenstein” aan zijn familienaam toe te voegen.

Na het overlijden van Johan Goll van Franckenstein senior in 1785 neemt Goll Junior het vrijwel direct het eigen initiatief om de geometriche tuin te gaan inrichten in de stijl van het Engelse landschap met sierelementen als een kluizenaarhut, een ruïne, Chinees schellenhuisje en een jeneverhuisje. De tuin liet hij ontwerpen door Johan Georg Michaël, de tuinarchitect van Beeckestijn.

Goll junior werd meteen na het vertrek van Napoleon, raadslid van Amsterdam en lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland. In 1818 verhief Koning Willem I hem in de adelstand met de titel “jonkheer”. Goll Junior stierf in 1821. Tot aan het jaar 1832 bleef Velserbeek in bezit van de erven Goll van Franckenstein.

“Bij een goede tuin stokt mijn adem”

Interview van Gerritjan Deunk met Marijke Heuff in het TUINJOURNAAL van november 1996.

Marijke Heuff is de eerste in Nederland die van tuinfotografie haar vak maakte. Ze kiekte vele boeken en kalenders vol. Na al die jaren is ze nog steeds enthousiast én nieuwsgierig naar de volgende tuin.

Op de eerste foto’s die Marijke Hueff in haar leven maakte staan spelende kinderen die de zee in rennen. Locatie: Afrika, waar ze werkzaam was voor Terre des Hommes. De camera bungelt aan haar schort wanneer ze als verpleegster in Biafra werkt. Fotograferen heeft eigenlijk niet haar grootste sympatie, ze tekent liever. Toch leverde het ‘gewoon maar knippen’ aardige resultaten op, voor het eerst gepubliceerd in de blaadjes van Terre des Hommes. Sindsdien gaat op iedere reis de camera mee. Een reportage over de indianen in Zuid-Amerika wordt in de Margriet gepubliceerd. We spreken begin 70-er jaren.

Terug in Amsterdam worden de onderwerpen dicht bij huis gekozen. Het zijn de stoeptegel- en geveltuinen die haar tijdens haar dagelijkse fietstochtjes als wijkverpleegster ontroeren. De Margriet maakte er meteen een reportage van zes pagina’s van. Hiermee werd de tuinfotografie geboren. de dakterrassen worden ontdekt door kerktorens te beklimmen. Zo ook het felrode dakterras van Marte Röling vanaf de Westerkerk. De tuinfotografie zoals zij die nu nog beoefent begon in de Zeeuwse tuinen, daar werden haar ogen geopend. de reportages van deze tuinen werden in talrijke tijdschriften en boeken gepubliceerd.

Dan komt het eerste boek. An Rutgers van der Loeff belt Marijke op of ze het boek van de maand september wil helpen maken. Uitgeverij ploegsma drukte 80.000 exemplaren! Daarna komt met Elizabeth de Lestrieux ‘Het kleine paradijs’. Ook een succes en inmiddels al aan een 6e druk toe, een unicum voor een tuinboek. Ook was de Garden Picture Library in haar geïnteresseerd, terwijl de Duitse uitgever Kosmos na haar bezoek aan de Frankfurter Buchmesse haar eerste tuinkalender publiceerde. Een boek over Maria Hofker-Rueter verscheen eerst in het Frans bij Chêne en daarna bij Becht in het Nederlands. Ook werden drie boeken in Engeland gepubliceerd. een standaardwerk is ‘Tuinen in Nederland’, uitgegeven bij Terra. Samen met Florentine van Eeghen als Auteur maakt ze boeken: ‘Borders in beeld’, ‘Een wandeling door Zeeuwse tuinen’ en ‘de Kunst van het combineren’.

Heuff: “Filosofie? Eenvoudig! Een tuin moet ‘ervaren’ worden . Steeds weer terugkomen, inzoemen op het onderwerp. Alle seizoenen fotograferen op ieder moment van de dag. Gewoon busje mee, in de auto slapen en ‘s ochtends vroeg fotograferen bij het mooie ochtendlicht. Je moet je een tuin eigen maken, veroveren. Een goede tuin herken je snel, je proeft of de eigenaar oorspronkelijk bezig is. Dat heeft niets met mode of trends te maken. Als de eigenaar kloven in de handen heeft en zwarte nagels dan heb je met een echte tuinliefhebber te maken. De grootte van de tuin is net relevant. Het gaat mij om de sfeer en de persoonlijke uitstraling. En dan zijn we weer terug bij de stoeptegeltuin. Op de gracht heeft menigeen zijn stoeptuin met verve tegen onfatsoen van vernielzuchtige passanten en foutparkeerders verdedigd. Men blijft planten! dat is de ware geest.”

Een goede tuin herkent Marijke direct. “Wanneer ik voor het eerst een tuin zie en mijn adem stokt even dan weet ik dat het goed zit. Bij het zien van een boerentuintje trilt er iets van binnen, dan ben ik weer terug in de Achterhoek uit m’n jeugd. Ik ging met mijn vader die arts was mee de boer op achter op de moterfiets. Boerinnen met knipmutsen op tussen bonte éénarigen in groentetuinen temidden van bonestaken en boerekool, dat is een onuitwisbare indruk en levenslange inspiratie. Ook daar voelde ik een sterke verbondenheid met de aarde”.

“Mag ik, excuses aan alle anderen, een voor mij oorspronkelijke mens noemen? Walda Pairon. Haar tuindecoraties zijn uniek en eigenlijk onnavolgbaar. Velen proberen dat na te doen, dikwijls een slechte kopie. Om kort te gaan: liever een lege, dan een volle tafel met pompoenen op de foute plek. Natuurlijk onderga je in vloeden, maar die moet je op eigen wijze verwerken”.

Toekomst? Bij Terra gaat mijn langgekoesterde wens in vervulling. Een boek over boerentuinen waar ik aan meewerkte. Bij Lannoo verschijnt een boek over het werk van Walda Pairon, ik verzorgde de tuinfotografie. Vrij veel projecten lopen op dit moment in Engeland. De cirkel is weer rond, want opnieuw krijgt het groen in Amsterdam zoals het stoeptegeltuintje en de woonboottuin op de wallenkant mijn extra aandacht. Omdat sinds kort de gemeente het credo hanteert, mooi betekent schoon en leeg, is het gevolg dat vele straattuintjes zouden moeten verdwijnen. Ik blijf het groen verdedigen!

Tekst: Gerritjan Deunk

Fotografie: L.J.A.D Creyghton

Tuinjournaal Nederlandse Tuinenstichting november 1996

Andere berichten in deze serie: Piet en Anja Oudolf, Mini ter Kuile, Gravin Michel d’Ursel.

De voormalige havezate Twickel is het grootste landgoed van Nederland dat nu in totaal vierduizend hectaren beslaat met ongeveer 130 boerderijen. Twickel is nooit alleen een buitenplaats geweest waar men ‘s zomers voor zijn plezier woonde, maar altijd een economische eenheid die rendement moest opleveren.
Er was echter wel plaats voor een aanzienlijke siertuin of park. In dit park met zijn rijke tuingeschiedenis zijn veel beroemde tuinarchitecten werkzaam geweest en het aardige is dat veel exponenten van de elkaar afwisselende modes en stromingen er nog altijd te vinden zijn.
Het huis werd in 1347 gebouwd in opdracht van Herman van Twickelo.
In 1551 werd het verbouwd met een voor Nederland zeldzame voorgevel in renaissancestijl.
In 1692 is er sprake van een grote uitbreiding.

Op de kaart van het Huis Twickelo uit omstreeks 1700, zien we het huis liggen binnen een dubbele omgrachting met een bleek en boomgaarden ten noorden van het kasteel en een lusttuin met sierperken en moestuinen ten zuiden ervan.

Op een situatiekaartuit omstreeks 1730 is te zien, dat het terrein aan de westzijde is uitgebreid met een siertuin en dwars daarachter met langwerpige bassins. De waterwerken moeten in die tijd vermaard zijn geweest.

Het ontwerp dat de tuinarchitect Daniel Marot voor dit gedeelte maakte, is op deze kaart niet terug te vinden. De bleek en de bloemperken aan weerszijden van het huis zijn omstreeks 1730 eveneens in sierperken veranderd. Ten oosten van het kasteel loopt een lange toegangslaan, waar hakhoutcomplexen zijn aangelegd.

Omstreeks 1787 worden het kasteel Twickel en het gehele landgoed en de Twickelervaart, gegraven vanaf 1771, in kaart gebracht door H.J. van der Wyck. Nu blijken de binnentuinen en de hakhoutcomplexen, de Breeriet, ten oosten van het kasteel door kronkelpaden doorsneden te worden.

Dit duidt op een vroege aanleg in landschapsstijl. De oostelijke toegangslaan is bovendien komen te vervallen.

Uit een beschrijving uit 1783 van J.F.W. van Spaen komt eveneens het beeld van een aanleg in vroege landschapsstijl met een wandeling gedecoreerd met tuinpriëlen en paviljoens naar voren. Een duidelijker beeld van deze landschappelijke situatie toont de kaart van T.A. Hartmeijer uit 1794 (zie illustratie). Hierop is te zien dat de bassins achter het huis zijn vergraven tot een grote waterpartij en dat buiten het grachtenstelsel ten noorden van het huis de zogenaamde wildbaan, een hertenweide met slingerende waterloop en boomgroepen, is aangelegd. In deze tijd is al sprake van een oranjerie en een ijskelder die beide nog op dezelfde plaats aanwezig zijn. Deze Anleg is op de luchtfoto nog wel herkenbaar.
In 1835 wordt J.D. Zocher jr. aangezocht een ontwerp te maken. Hij kreeg de opdracht de kleinschalige achttiende- eeuwse landschappelijke aanleg met vele kronkelpaadjes te veranderen in moderne vormen met open weiden, solitaire bomen en wandelingen, waarbij de bosaanplant aan weerszijden van het kasteel en rondom de vijverpartij kwam te liggen. Ook maakte hij ontwerpen voor een classicistische verbouwing van de oranjerie, voor een koepel, een dierenverblijf en een ananassenbak.
Door de tuinarchitecten H. en S.A. van Lunteren werden omstreeks 1840 ontwerpen gemaakt die niet werden uitgevoerd.
De voormalige hakhoutbossen in het overbos, genaamd de Breeriet, werden in 1871 door de firma J.D. Zocher en L.P. Zocher opnieuw vormgegeven. Aan het eind van de negentiende eeuw werden nog twee tuinarchitecten ingeschakeld.
Vanaf 1885 tot zijn dood werkte C.E.A. Petzold op Twickel. Hij verrijkte in de eerste plaats de parkaanleg van J.D. Zocher met meer bijzondere soorten bomen en legde een zogenaamde Umfassungsweg aan rond het hele landgoed, met vergezichten vanuit verschillende punten terug naar het huis. Hiertoe moest hij een en ander dat door Zocher was aangeplant weer kappen.

In 1886 leverde de Franse tuinarchitect E.F. André drie alternatieve ontwerpen voor de geometrische invulling van de binnentuin ten zuiden van de oranjerie. H.A.C. Poortman voerde een van deze ontwerpen uit en wijzigde dit weer naar zijn eigen ontwerp in 1907. Deze oranjerietuin bestaat nog en is tegenwoordig nog te bezichtigen.
Het park heeft karakteristieke ontwerp-elementen van Zocher, Petzold en Poortman behouden. In 1907 werd in het park een formele rozentuin aangelegd door de Engelsman Rabjohn. Omstreeks 1928 legde de eigenaresse, barones Van Heeckeren van Brandenburg, een ‘cottage garden’ aan, in de wandeling ‘de rotstuin’ genoemd.

In latere jaren werd zij bij de beplantingskeuze van deze tuin geadviseerd door de Enschedese tuinarchitect Tj.H. Koning. Er was dus sprake van een rozentuin, een oranjerie-tuin en een cottagetuin, alle zo karakteristiek voor het einde van de vorige en het begin van deze (is nu vorige) eeuw. De geknipte buxussen in de vorm van vogels en spiralen prijken op vele afbeeldingen van de tuin van Twickel.

Toevoeging: in deze 21 ste eeuw heeft de landschapsarchitect Michael van Gessel de tuinen en het park aangevuld en verrijkt naar de smaak van onze tijd. Hij heeft de rozentuin van een prieel voorzien, bruggen toegevoegd, een ronde colonnade toegevoegd en de Zocher stijl proberen terug te brengen. Alles zeer geslaagd wordt algemeen beweerd.
Bron Gids voor de Nederlandse Tuin-en Landschapsarchitectuur, deel 1, 1995.

Redactie: Carla Oldenburger – Groene Historie

Foto’s: www.twickel.nl

Deze “Georgian” pastorie in de prachtige Engelse streek de Cotswolds heeft een rijke geschiedenis. Ooit was dit pand het woonhuis van dominee Edward Litton. De dominee werd hier vaak bezocht door zijn vriend uit Oxford schrijver  Charles Dodgson alias Lewis Carroll. Alice, de dochter van dominee Litton was de inspiratie voor het bekende verhaal van Lewis Caroll: Alice in Wonderland.

Het riviertje ‘Windrush’ vormt de natuurlijke grens van dit bezit en de voormalige watertuin van totaal 1,5 ha. Dit gedeelte van de tuin was volledig in beslag genomen door woekerende natuur. De vele wilgenbomen werden gerooid en de tuin werd opnieuw uitgegraven. Het versnipperde landschap werd vervangen door een bestrating van eenvoudige ‘Riven’ tegels en er kwamen nieuwe muren om dit stuk van de tuin.

Deze muren zijn voorzien van sleuven met een eiken omlijsting. Deze sleuven geven zicht op het naburige gedeelte van de tuin. Een nieuw terras aan de zuidzijde van de pastorie staat garant voor het laatste zonnestraaltje op warme zomeravonden. Het nieuwe terras is in proportie met het huis.

De beplanting bestaat hier voornamelijk uit vaste planten in blauw, paars en witte tinten. Grote vlakken van in vormsnoei geknipte buxus reflecteren de gevel en geven structuur aan de tuin.

Een nieuw zwembad, bekleed met tegels gekozen om bij de stenen dak van het huis te passen, is discreet gelegen in een pas geplante boomgaard met stroken wilde bloemen en gemaaid gras.

www.danpearsonstudio.com

De Schotse hoofdstad Edinburgh is rijkelijk voorzien van prachtige tuinen en parken. Pal naast Princes Street, de belangrijkste winkelstraat in het historische centrum, liggen de Princes Street Gardens. Dit prachtige park met uitzicht op het kasteel was ooit het eindpunt van de riolering. De Royal Botanic Gardens aan de rand van het centrum is ook een populaire plek voor de inwoners van deze stad. Deze botanische tuin speelt ook op wetenschapelijk niveau nog steeds een grote rol. De Meadows bij Marchmont Road even buiten het centrum is een favoriete plek voor sportieve inwoners van de stad.

Naast het pittoreske Dean Village in het centrum van Edinburgh liggen de Dean Gardens. Bezoekers van deze ruim 4 ha semi-woodland garden hebben een prachtig utzicht op de ambachtelijke huisjes in dit gedeelte van de Schotse hoofdstad.

De tuin is in 1860 opgericht door inwoners.  Restanten van Dean Bridge, een bouwkundig meesterwerk van Thomas Telford uit 1835, zijn nog in de tuin te vinden. De vele gazons, bomen, struiken en paden samen met het wilde water van Leith maken deze tuin compleet.

WEBSITE